Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni” - opracowanie książki

Stefan Żeromski to jeden z najwybitniejszych pisarzy początku XX wieku w Polsce. Żeromski, nazywany „ sumieniem polskiej literatury” silnie wpłynął na świadomość literacką i społeczną swojego pokolenia. Artysta napisał „Ludzi bezdomnych” w 1899 roku w Zakopanym, książka ukazała się rok później, w 1900 roku. Była to jedna z pierwszych powieści, która na tak szeroką skalę pokazywała przekrój społeczny ówczesnej Polski, jej problemy oraz propagowała idee pozytywizmu oraz osobistego poświęcenia jednostki. Głównym tematem powieści są losy Tomasza Judyma- lekarza i społecznika oraz historia jego uczucia do Joanny Podborskiej. Cała akcja jest głęboko osadzona w realiach końca XIX wieku. 

Czytelnik ogląda polską rzeczywistość oczami Tomasza Judyma. Żeromski obdarzył głównego bohatera charakterystycznym rodowodem społecznym. Judym wywodzi się z warszawskiej biedoty, od podszewki zna więc nędzę i problemy biedoty. Udało mu jednak wybić się i zdobyć wykształcenie, dzięki temu styka się również ze światem bogatych salonów, na który potrafi spojrzeć z dystansem i krytycyzmem. Kolejni bohaterowie pojawiający się w powieści wprowadzają zagadnienia związane z różnymi problemami polskiego społeczeństwa. Wacław Podborski reprezentuje zesłańców zesłanych w głąb Rosji. 

Leszczykowski związany jest z ruchami powstańczymi i konspiracją. Dwaj lekarze: Węglichowski i Krywosąd są wcieleniem konfliktu starej  młodej generacji.  Pani Niewadzka i Karbowski reprezentują środowisko kapitalistów. Nędza życia klasy robotniczej pokazana jest na przykładzie robotników z Warszawy, chłopów z Cisów i górników z Zagłębia. Żeromski opisuje warunki ich życia w sposób naturalistyczny i brutalny. Judym pragnie pomóc tym ludziom, ale dostrzega mechanizmy wyzysku, których nie powstrzyma jeden człowiek. Młody lekarz zdaje sobie sprawę, że robotnicy umierają w wieku 30 lat z powodu ciężkich warunków życia, zatęchłych, wilgotnych domów, złego jedzenia. Co gorsza, Judym zdaje sobie sprawę, że nędza przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Judym doskonale rozumie krzywdę społeczną, ponieważ sam jej doznał.

„Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego to stworzona z talentem i rozmachem panorama polskiego społeczeństwa przełomu wieków oraz diagnoza problemów społecznych. Niektórzy krytycy czytają powieść pisarza jako manifest ideowy oraz odezwę do narodu polskiego. Żeromski odwołuje się bowiem do ludzkiej moralności i wartości podstawowych.