Święci patroni - Patroni Polski - opracowanie

Przez wiele lat istnienia Państwa Polskiego zmieniało się grono jego świętych patronów, do których lud mógł wznosić modlitwy, kiedy ojczyzna znajdowała się w sytuacji zagrożenia. Przyjrzyjmy się teraz temu pokaźnemu gronu opiekunów Polski i narodu ją zamieszkującego.

Za głównych patronów naszego kraju uznawani są dzisiaj:

1. Święty Wojciech – biskup i męczennik. Źródła podają, że był on czeskim duchownym, który podjął misję ewangelizacyjną wśród Prusów i Wieletów. Jednakże jego działalność nie spotkała się z przychylnym przyjęciem tamtejszej ludności. Kiedy przyszły święty, znajdujący się pod eskortą wojów Bolesława Chrobrego, stanął przed pruskim wiecem, nakazano mu, by opuścił chrystianizowane ziemie (zagrożono mu nawet śmiercią). Pomimo to, czeski biskup nie chciał rezygnować z podjętej misji. Źródła podają, że 23 kwietnia 997 r., kiedy duchowny odpoczywał po odprawionej mszy świętej, doszło do konfrontacji z pogańskimi strażnikami. W jej wyniku Wojciech poniósł śmierć, a jego towarzyszy oszczędzono i odesłano do kraju Bolesława Chrobrego. Ciało biskupa pozbawiono głowy, którą, dla pohańbienia, zatknięto na pal. Wkrótce władca Polski wykupił szczątki przyszłego świętego od pogan i nakazał pochować je w ówczesnej stolicy – Gnieźnie.

Kult świętego Wojciecha narodził się bardzo szybko. Już w 1000 r. do jego grobu pielgrzymkę odbył cesarz niemiecki – Otton III. Dzisiaj wspomnienie liturgiczne świętego obchodzone jest 23 kwietnia i ma charakter obowiązkowy w Polsce. Dodatkowo 20 października ma miejsce translacja relikwii, kiedy to w kościołach odczytywany jest życiorys św. Wojciecha.

2. Święty Stanisław – biskup krakowski i męczennik. Urodził się on ok. 1030 r. w Szczepanowie (miejscowość na północny wschód od Krakowa). Edukację odbierał w Gnieźnie, a następnie we Francji. W 1072 r. został mianowany biskupem krakowskim. Okres jego posługi uważany jest przez historyków za czas niezwykle bujnego rozwoju zarówno diecezji, jak i państwa. To dzięki jego staraniom do Polski powróciła korona królewska i w 1075 r. trafiła na skronie Bolesława Szczodrego. Także on zreorganizował metropolię gnieźnieńską oraz sprowadził do swej ojczyzny legatów papieskich, którzy mieli czuwać nad polską polityką kościelną. Bardzo wiele energii poświęcił także szerzeniu wiary chrześcijańskiej, fundując i wspierając klasztory benedyktyńskie.

Jednak już wkrótce między duchownym a władcą wybuchł konflikt. Jego prawdziwe przyczyny nie są do dzisiaj znane, a informacje o nich możemy czerpać głównie z „Kroniki” Galla Anonima. Według jego relacji – biskup dopuścił się zdrady, za co został skazany na śmierć przez obcięcie członków. Natomiast tradycja przyczyn zamordowania Stanisława ze Szczepanowa doszukuje się w jego nieustannym napominaniu Bolesława Szczodrego, by ten zmienił swój stosunek do poddanych i nie siał zgorszenia. Biskupa krakowskiego uśmiercono 11 kwietnia 1079 r.

Kult św. Stanisława ze Szczepanowa był niezwykle silny już w 1088 r., kiedy to nastąpiło przeniesienie jego relikwii do katedry krakowskiej. Następnie, gdy faktem stało się rozbicie dzielnicowe Polski, fakt ten tłumaczono karą zesłaną przez Boga za świętokradczy czyn. Jego najstarsza rzeźba (pochodząca ze Śląska) datowana jest na rok 1163, co oznacza, że – chociaż jeszcze nie był on kanonizowany – oddawano mu cześć na rozległych terenach. Na ołtarze wyniesiono go 8 września 1253 r., a dokonał tego papież Innocenty IV. Dzisiaj jego wspomnienie obchodzone jest 11 kwietnia, a więc w dzień śmierci świętego.

3. Najświętsza Maria Panna – Królowa Polski – Matka Boża została obwołana Królową Polski przez króla Jana Kazimierza Wazę. Miało to miejsce 1 kwietnia 1656 r., po odparciu przez Polaków wojsk szwedzkich. Trzysta lat później – w sierpniu 1956 r. – aktu odnowienia ślubów królewskich dokonał prymas Stefan Wyszyński.

Święto liturgiczne NMP Królowej Polski obchodzone jest dnia 3 maja i ma charakter obowiązkowy oraz jest dniem wolnym od pracy.

Poza wspomniany powyżej patronami, dzisiaj mówi się jeszcze o dwóch opiekunach pomocniczych:

1. Święty Stanisław Kostka – najprawdopodobniej przyszedł on na świat ok. 1550 r. w Rostkowie koło Przasnysza. Pochodził ze szlacheckiej rodziny – jego ojciec pełnił obowiązki kasztelana zakroczymskiego, natomiast matka wywodziła się z rodu Kryskich. Gdy miał czternaście lat, został wysłany do szkoły jezuickiej w Wiedniu. W tej podróży towarzyszył mu jego brat, Paweł. Marzeniem młodego Stanisława stało się wstąpienie do zakonu jezuitów, jednak rodzice nie udzielili mu na to pozwolenia. W wyniku takiego obrotu spraw postanowił uciec z Wiednia i spróbować na własną rękę dołączyć do zgromadzenia. Trafił do Rzymu, gdzie został przyjęty na nowicjat przez Franciszka Borgiasza. Lecz Bóg najwyraźniej chciał mieć u siebie młodzieńca wcześniej, gdyż 10 sierpnia 1568 r. Stanisław Kostka umarł na malarię.

Już kilka dni później, na jego pogrzebie pojawiło się niezwykle wielu ludzi. Kult świętego narodził się niemal natychmiast po jego śmierci. Wszystko spotęgowane zostało po otworzeniu jego grobu, gdy po otwarciu grobu okazało się, iż ciało Stanisława Kostki nie zostało dotknięte rozkładem. Beatyfikacja polskiego młodzieńca miała miejsce w 1602 r., natomiast kanonizacja odbyła się 31 grudnia 1726 r.

Bardzo ważne, w kontekście patronowania przez św. Stanisława Kostkę ojczyźnie, są relacje królów i hetmanów, którzy jego wstawiennictwu przypisywali zwycięstwa odniesione przez nich w bitwach (mówił o tym Stefan Żółkiewski po pokonaniu Turków pod Chocimiem w 1621 r. oraz Jan Kazimierz Waza po zwycięstwie pod Beresteczkiem w 1651 r.).

Wspomnienie liturgiczne św. Stanisława Kostki obchodzone jest w Polsce 18 września. Natomiast poza granicami naszego kraju datowane jest ono na 13 listopada. Ten polski święty uznawany jest także za patrona studentów i ludzi podejmujących nowicjat w zakonach.

2. Święty Andrzej Bobola – ten jezuita przyszedł na świat 30 listopada 1591 r. w Starachocinie (okolice Sanoka). Jego ojciec był dzierżawcą królewskich włości, więc sytuacja materialna rodziny nie była najgorsza. Syn został wysłany do jezuickiej szkoły w Braniewie. Po jej ukończeniu w 1611 r. wstąpił do zakonu założonego przez św. Ignacego Loyolę i podjął nowicjat w Wilnie. Tam też zaczął studia – filozofię i teologię, jednak drugiego kierunku nie ukończył. Dnia 12 marca 1623 r. otrzymał święcenia kapłańskie.

W następnych latach swojego życia Andrzej Bobola pełnił wysokie kościelne godności. Był m.in. rektorem kościoła w Nieświeżu, przełożonym domu zakonnego w Bobrujsku, kaznodzieją w Warszawie i Płocku, dyrektorem szkoły humanistycznej w Łomży. Podczas powstania Chmielnickiego dnia 16 maja 1657 r. został pojmany przez kozaków we wsi Mohilno i okrutnie przez nich umęczony. Ich celem było sprawienie, by przyszły patron Polski wyrzekł się swojej wiary. Ten jednak nie chciał dokonać apostazji, mimo niezwykle nieludzkich tortur, jakim poddali go wrogowie. Miał on zostać żywcem obdarty ze skóry, oprawcy obcinali mu także palce u rąk.

Beatyfikacja Andrzeja Boboli miała miejsce 30 października 1853 r., natomiast kanonizowano go 17 kwietnia 1938 r. Święto liturgiczne tego jezuity i męczennika za wiarę katolicką obchodzone jest 16 maja.

Wymienieni powyżej święci nie są jedynymi patronami Polski. W historii było ich więcej, oto najważniejsi z nich, których czczono głównie w czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów (1569-1795):

1. Święty Kazimierz Królewicz – syn Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Zmarł on w wieku zaledwie 26 lat. Historycy podają, że niezwykle ważnym aspektem jego kanonizacji był czynnik polityczny. Chrześcijańska Litwa nie miała jeszcze świętego, a pobożny, sprawiedliwy i niezwykle inteligentny młodzieniec doskonale nadawał się do tej roli,

2. Święta Kinga – pochodząca z Węgier żona Bolesława Wstydliwego. Została ogłoszona patronką Polski w 1715 r.,

3. Święty Jan Kanty (Jan z Kęt) – ur. 1390, zm. 1473 r.,

4. Święty Jan z Dukli – ur. 1414, zm. 1484. Był on członkiem zakonu franciszkanów,

5. Błogosławiony Władysław z Gielniowa – ur. 1440, zm. 1505,

6 Święta Jadwiga Andegaweńska – ur. 1373, zm. 1399. Królowa Polski, żona Władysława Jagiełły,

7. Święta Jadwiga Śląska – ur. 1178-1180, zm. 1243.