Awerroizm łaciński i żydowski. Awerroizm - definicja, charakterystyka nurtu

Awerroizm to nurt filozoficzny zapoczątkowany przez arabskiego uczonego Awerroesa (Walid Muhammad Ibn Ruszd), który w XII wieku, posługując się dorobkiem szkoły neoplatońskiej, odczytał na nowo zapomniane pisma Arystotelesa.

Najważniejsze tezy odczytane u Arystotelesa sprowadzają się do kilku kluczowych twierdzeń: świat istnieje wiecznie, duszę człowieka można podzielić na dwie części – jedna z nich jest przynależna indywidualnej jednostce (nie trwa ona wiecznie), druga jest boska, wieczna i należy do wspólnej duszy wszystkich ludzi. Rozdzielenie dwóch dusz człowieka stało się początkiem szerszej koncepcji oddzielenia świata materialnego od bytów wyższych. Ważną tezą Awerroesa jest również wskazanie, że istnieje jedna prawda, do której można dojść dwoma, niesprzecznymi drogami – poprzez filozofię i religię.

Ze względu na duże znaczenie interpretacji Arystotelesa, Awerroesowi nadano przydomek „Komentatora”. Dzięki niemu świat zachodni poznał dzieła Arystotelesa, a jego nowa interpretacja była tak nowatorska, że zainspirowała również europejskich badaczy – rozwijali oni następnie tzw. awerroizm łaciński. Przedstawicielami awerroizmu w Europie było dwóch filozofów: Siger z Brabancji  i Boecjusz z Dacji.

Siger z Brabancji rozwijał koncepcję Awerroesa dotyczącą dwóch prawd – założenia, iż istnieje „twarda” prawda, do jakiej można dążyć korzystając z nauki i rozmyślań filozoficznych, a także prawda, do jakiej prowadzi religia (twierdzenia, których nie da się udowodnić naukowo). Powyższe prawdy są odrębne, stanowią osobne byty. Ich odrębność może tłumaczyć sprzeczne nieraz tezy wysuwane przez Kościół i naukę. Koncepcja podwójnej prawdy była jednym z argumentów dla zwolenników rozłączenia władzy świeckiej i religijnej, toteż była silnie zwalczana przez Kościół, m.in. przez świętego Tomasza, który zaprzeczał np. istnieniu wspólnej duszy.

Równolegle do awerroizmu łacińskiego rozwijał się drugi nurt – awerroizm żydowski. Oba nurty nie miały ze sobą wielu związków ze względu na znaczną odległość między ośrodkami. Odłam łaciński rozwijał się bowiem w Paryżu, natomiast żydowski – w Hiszpanii, Włoszech i południowej Francji.

Zarówno myśl samego Awerroesa, jak i jego kontynuatorów miała ogromny wpływ na filozofię europejskiego średniowiecza i renesansu, w oparciu o idee Awerroesa dążono wszak do rozdziału Kościoła i państwa.