Bezrobocie - definicja, rodzaje. Przyczyny i skutki bezrobocia

Bezrobocie to zjawisko społeczne, które polega na tym, że w społeczeństwie występuje pewna grupa osób chętnych i zdolnych do pracy, która jednak ze względu na różne uwarunkowania nie może znaleźć pracy. Wyróżniamy kilka rodzajów bezrobocia, jego podziały przeprowadzono na podstawie rozmaitych kryteriów, takich jak: czas trwania bezrobocia, ujęcie w statystykach lub jego brak ujęcia, przyczyny zjawiska – podziały te nie są wzajemnie wykluczające się.

Ze względu na czas trwania bezrobocia wyróżniamy bezrobocie cykliczne, sezonowe, krótkookresowe. Bezrobocie cykliczne wiąże się z cyklem gospodarki – jeśli gospodarka się rozwija (występuje tzw. koniunktura gospodarcza), bezrobocie zanika, natomiast rośnie wraz z zahamowaniem gospodarki (recesją). Sezonowa odmiana bezrobocia polega na zmianach w zatrudnieniu związanych z porą roku, sezonem. Dotyczy ona zawodów sezonowych, głównie rolnictwa i budownictwa, kiedy to warunki pogodowe wpływają na prowadzenie lub zaprzestanie działalności, a tym samym – na zatrudnianie lub zwalnianie pracowników. Krótkookresowa odmiana bezrobocia polega na pozostawaniu bez pracy do 3 miesięcy (jest ona związana z tzw. bezrobociem frykcyjnym, czyli przemieszczaniem się pracowników na rynku pracy).

Ze względu na uwzględnienie w statystykach lub brak uwzględnienia wyróżniamy bezrobocie jawne (osoby zarejestrowane jako bezrobotne) i ukryte (związane jest z nadwyżką zatrudnienia – w pewnych działach gospodarki pracuje zbyt wiele osób, co nie przekłada się na zwiększenie produkcyjności tych działów).

Przyczyny występowania bezrobocia wyróżniają jako kryterium bezrobocie technologiczne (wprowadzenie nowych rozwiązań technologicznych powoduje brak konieczności zatrudniania dużej liczby pracowników), bezrobocie strukturalne (związane z unowocześnianiem lub ograniczaniem całych działów gospodarki narodowej) i inne.

Bezrobocie jest zwykle negatywnym zjawiskiem, pociąga za sobą występowanie licznych kosztów społecznych (mogące prowadzić nawet do patologii). Z drugiej jednak strony –  bezrobocie może wpływać korzystnie na rynek pracy, zmuszać pracowników do rozwoju swoich kompetencji, motywować osoby posiadające zatrudnienie do wydajniejszej pracy.