Liberalizm - historia i geneza liberalizmu. John Locke, Karol Monteskiusz, Jean Jacques Rousseau

Liberalizm, czyli styl myślenia stawiający w centrum swojego zainteresowania i rozważań jednostkę ludzką, uznając jej immanentne prawo do wolności, ma bogatą i długą historię. Niektórzy badacze zauważają, że już w starożytności można by odnaleźć pewne elementy myśli liberalnej. W większości przyjmuje się jednak, że liberalizm pojawił się XVII-XVIII wieku w Europie Zachodniej. Historia liberalizmu klasycznego to historia jego twórców i najważniejszych myślicieli.

Pierwszy, o którym warto wspomnieć, to John Locke, który żył w latach 1632-1704. W swoim najważniejszych dziełach, czyli „Rozważaniach dotyczących rozumu ludzkiego” i „Myśli o wychowaniu” zawarł koncepcję praw naturalnych oraz umowy społecznej. Koncepcja praw naturalnych stanowi ideologiczną podwalinę dla wszelkich koncepcji systemu praw człowieka, o ile umowa społeczna – rozumiana jako sprawowanie władzy w wyniku zawarcia określonego porozumienia o jej przekazaniu – z ludem, jest jedną z podstaw systemu demokratycznego.

Kolejny z wielkich myślicieli liberalizmu, Karol Monteskiusz (1689-1755), poparł koncepcję praw natury Johna Locke'a. Posunął się jednak w swoich rozważaniach dalej, tworząc koncepcję władzy, najbardziej zgodną z prawami natury i przyrodzoną wolnością człowieka. Koncepcja ta polegała na tzw. trójpodziale, ze względu na funkcje. Część władzy miała polegać na sprawowaniu funkcji ustawodawczej, część – wykonawczej, a część sądowniczej. Powinny one być niezależne od siebie. Nie trzeba chyba udowadniać, jak bardzo ta koncepcja  znajduje odzwierciedlenie w państwach demokratycznych.

Koncepcję umowy społecznej rozwinął Jean Jacques Rousseau. Jego najważniejsze dzieła to „Rozprawy o pochodzeniu nierówności między ludźmi” i „Umowa społecznej”. Wychodząc od koncepcji wolności jednostki, doszedł do rozważań na temat suwerenności ludu, który powinien być w państwie najwyższym prawodawcą.

Wspomniani wyżej myśliciele zapoczątkowali historię liberalizmu. Kolejne jej karty były w późniejszym czasie zapełniane m.in. przez Adama Smitha, Alexisa de Tocqueville, Benjamina Constanta, Hansa Kelsena, Karla Poppera.