Motyw dworku szlacheckiego w literaturze różnych epok - opracowanie

Dworek szlachecki pojawia się w literaturze różnych epok, spełniając rożne funkcje i będąc rozmaicie wartościowany. Często był on siedzibą głównych bohaterów, a jako miejsce symboliczne warunkował sposób postrzegania świata i odnoszenia się do spraw ojczyzny.
   
Najsłynniejszym dworkiem jest zapewne ten w Soplicowie przedstawiony w „Panu Tadeuszu” jako ostoja polskości, tradycji i dobrych obyczajów. Jest on wyizolowany z rzeczywistości światowych zawieruch dziejowych, jednak nie znaczy to, że jego mieszkańcy zapominają o sprawach ojczyzny – wręcz przeciwnie! Tradycja szlachecka nakazuje zainteresowanie losami kraju oraz podtrzymywanie polskich tradycji. A tradycje te jak najbardziej łączą się z ideą dworku, do którego zapraszało się ludzi z różnych stron świata, urządzało uczty, dyskutowało i z którego wyruszano na polowania. Dworek w Soplicowie jest więc stabilną ostoją polskości w niełatwych czasach XIX wieku.
   
Inaczej wartościowany jest dworek w Nawłoci, do którego przyjeżdża Cezary Baryka, bohater „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego. Atmosfera w nim panująca w żaden sposób nie wiąże się z niepokojem o losy kraju, ale bliższa jest beztroskiej, lekkomyślnej zabawie. Tutaj czas spędzany jest przed wszystkim na przyjemnościach, problemy odsuwane są na czas bliżej nieokreślony, a sprawy ważne, jak trudna sytuacja w Polsce, w żaden sposób nie są w stanie zakłócić pozbawionej refleksji zabawy.
   
Trzecim przykładem dworku szlacheckiego może być majątek Korczyńskich w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Obraz tego dworku różni się jednak od wyżej przedstawionych. Po pierwsze, jest to miejsce o wiele skromniejsze i uboższe, zmagające się zarówno z jednostkowymi, jak i rodzinnymi problemami. Ważną rolę odgrywa tutaj okalająca dworek ziemia, chowająca ciała powstańców poległych za ojczyznę, niebagatelną rolę w powieści odgrywa także honor oraz siła zakorzenienia w miejscu, które z dziada pradziada należało do rodziny Korczyńskich.
   
Trzy przykłady – trzy różne oblicza dworku szlacheckiego: od sielskiej wizji Soplicowa, poprzez bezrefleksyjną atmosferę Nawłoci, po naznaczoną ciężką pracą panoramę Korczyna. A to zaledwie ułamek przedstawiający literacką tradycję dworków szlacheckich. Wspomnieć można jeszcze o „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadkach” autorstwa Ignacego Krasickiego, „Powrocie posła” Juliana Ursyna Niemcewicza czy „Żywocie człowieka poczciwego” Mikołaja Reja.