Motyw balu w literaturze różnych epok - opracowanie

W kulturze polskiej bal jest kojarzony z radością, tańcem i dobrobytem. Jest to uroczysta zabawa, na której panuje podniosła atmosfera. Literatura polska i światowa często wykorzystywała motyw balu jako scenerię dla ważnych wydarzeń oraz przełomowych momentów w dziejach ludzi i krajów.

W „Dziadach” cz. III Adama Mickiewicza opis balu u senatora Nowosilcowa jest jednym z najbardziej znaczących obrazów w utworze. Opis dostojnego spotkania towarzyskiego, wydawałoby się, radosnej zabawy, w rzeczywistości ma ponurą wymowę. Gdy przyglądamy się bliżej rozmowom gości zaproszonych na bal, okazuje się, że dręczą ich problemy, które w rzeczywistości są dylematami całego narodu: zdrady, uciekanie od polskości, poddawanie się zaborcy i konformizm.

Problemy polityczno-społeczne przebijają się też przez radosne zabawy w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego. Tutaj Pan Młody, młodopolski artysta, którego pierwowzorem był Lucjan Rydel, bierze za żonę Jadwigę, piękną i naiwną dziewczynę ze wsi. Jest to wyraz chłopomanii popularnej w tamtych czasach wśród inteligencji i wyrażającej się fascynacją naturalnością, świeżością i prostolinijnością, jaką można spotkać na polskich wsiach. Bal weselny w dramacie Wyspiańskiego również staje się scenerią rozmów i zdarzeń, które odnoszą się do trudnej sytuacji zniewolonej Polski.

Niezwykle dynamiczny obraz balu zaprezentowany został w wierszu Czesława Miłosza pt.: „Walc”. Tutaj, podobnie jak we wcześniejszych przykładach, radość i zabawa człowieka stanowią metaforyczne wyobrażenie o nim jako o marionetce miotającej się pośród nieokiełznanych kolei losu w tanecznym amoku.

Często pojawiającym się w nawiązaniach kulturowych obrazem jest bal zaręczynowy Tadeusza i Zosi z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Poprzez tę zabawę pokazane zostało szczęśliwe zjednanie zwaśnionych wcześniej rodów Horeszków i Sopliców, połączenie się młodych zakochanych oraz zażegnanie wszelkich sporów, które zakłócały sielankowość na Litwie.

Motyw balu pojawia się także w takich utworach jak: „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa, „Romeo i Julia” Williama Szekspira, „Trans-Atlantyk” Witolda Gombrowicza oraz w wielu innych.