Konflikt pokoleń - Motyw konfliktu pokoleń w literaturze różnych epok - opracowanie

Konflikt pokoleń w literaturze interpretowany był i obrazowany bardzo różnie. Motyw ten był przedstawiany zarówno poprzez sytuacje indywidualne, takie jak np. konflikt ojca z synem, jak też w odniesieniu do całej zbiorowości i światopoglądów następujących po sobie pokoleń.

Przykładem starć rodzinnych jest sytuacja rozgrywająca się między Maciejem Boryną i Antkiem w „Chłopach” Władysława Reymonta. Ojciec z synem spierają się nie tylko o ziemię, która jest ich największym bogactwem, ale także o Jagnę, której wdzięki przyćmiewają rozsądek żonatego już Antka.

W ironiczny sposób konflikt rodziców z dziećmi pokazuje Gabriela Zapolska w „Moralności pani Dulskiej”. Tutaj zbuntowany syn ma dosyć obłudy i pozerstwa swojej matki i robiąc jej na przekór, wiąże się ze służącą.

Odwrotna sytuacja przedstawiona została w „Tangu” Stanisława Mrożka. Tutaj jedyną osobą, która nie chce się przeciwko niczemu buntować, jest syn Artur. To on stara się przywrócić porządek w domu, gdzie wszyscy – począwszy od babci Eleonory, na podejrzanym Edku skończywszy – do granic absurdu starają się zwalczać konwenanse.

W absurdalnej konwencji przedstawiony jest też konflikt pokoleń w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza, gdzie bohater buntuje się przeciwko rodzinie i nauczycielom narzucającym mu poglądy i sposoby zachowywania się, tzw. pupę i gębę.

Jednym z najbardziej znanych w literaturze polskiej światopoglądowych konfliktów pokoleń był konflikt klasyków z romantykami. Ci pierwsi wyznawali zasadę rozumu praktycznego i konieczności udowodnienia wszystkich zjawisk metodami empirycznymi, natomiast drudzy byli młodymi wyznawcami filozofii ducha, gdzie „najważniejsze jest niewidoczne dla oczu”. Problem ten ukazany został bardzo wyraźnie w wierszu „Romantyczność” Adama Mickiewicza, który uważany jest za manifest nowej epoki.

Innymi przykładami utworów poruszających problem konfliktu pokoleń są: „Lalka” Bolesława Prusa czy „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego.