Futuryzm - opis wybranego obrazu futurystycznego. Giacomo Balli „Szybkość samochodu”

Głównym założeniem futuryzmu w malarstwie było odejście od tradycyjnie rozumianego estetyzmu i realistycznego odtwarzania w sztuce rzeczywistych kształtów i zjawisk. Zrywano z harmonią kompozycyjną, zastępując ją rozwiązaniami zaczerpniętymi od twórców kubizmu i pointylizmu, które pełniej odzwierciedlały nieustanną zmienność rzeczy i ich pęd. Bardzo często eksponowanym tematem było miasto z jego maszynerią i kominami fabrycznymi, przez co wyrażano podziw dla cywilizacji i wielość inspiracji, jakich dostarcza ona twórczej jednostce.

Jednym z najbardziej znanych przykładów tego typu malarstwa jest obraz Giacomo Balli z 1912 roku o symptomatycznym tytule „Szybkość samochodu”. Powstał on przy użyciu typowej dla futurystów techniki rozmazania konturów obiektów tak, by przypominały widok z pędzącego samochodu lub pociągu. Ów efekt został tutaj ukazany dzięki rozwiązaniom wprowadzonym do sztuki przez malarzy kubistycznych, którzy konstruowali kompozycję swoich dzieł przez jej wcześniejsze rozbicie na fragmenty, poddane następnie działaniu oświetlenia pod różnorakim kątem i zestawione na nowo. Powstawał w ten sposób obraz przypominający mozaikę lub błędnie poukładane puzzle, co odwoływało się do wielopłaszczyznowości i wieloaspektowości wszelkich elementów składających się na ludzką percepcję i świadomość.

„Szybkość samochodu” podejmowała bardzo często eksploatowany przez futurystów wątek fascynacji miastem i towarzyszącą mu maszynerią. Tytułowego samochodu nie widać jednak w ramach kompozycji, stąd możemy domyślać się, że jako widzowie zasiadamy w swego rodzaju wehikule czasu, który zatrzymał się na moment w swoim pędzie i utrwalił widok, jaki rozciągał się za jego szybami.

W ramach kompozycji jesteśmy w stanie wyróżnić kilka sylwetek ludzkich, których kontury stapiają się z utrzymanym w dosyć ciemnej kolorystyce tłem. Na pierwszy rzut oka widoczna jest przede wszystkim pojedyncza, stojąca samotnie w centrum pierwszego planu postać uchwycona w bardzo dynamicznej pozie z uniesionym do góry ramieniem. Przyjrzawszy się dokładnie odnajdziemy również kilka naturalistycznych ujętych sylwetek ludzkich (mężczyzna w kapeluszu, stojący tyłem po lewej stronie obrazu, chłopiec odwrócony bokiem w dalszym planie, po prawej stronie), z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy też przypuszczać, że po obu stronach pierwszoplanowej postaci rozciąga się tłum, zlewający się w ciemną masę. Wokół znajdujących się z przodu postaci zostały rozrysowane linie biegnące promieniowo od łuków, przez co zobrazowano dynamikę przedstawionych tu sylwetek. Pomimo abstrakcyjnego i trudnego w percepcji charakteru dzieła możemy domyślić się, że jesteśmy świadkami starcia tłumu, widzianego oczami przypadkowego podróżnego.

W tle kompozycji rysuje się przedstawiony za pomocą kontrastowej, jasno błękitnej barwy słup telegraficzny, który sygnalizuje umieszczenie całej sceny w przestrzeni miejskiej.