„Don Kichot z La Manczy” - recenzja „Don Kichota”

„Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manchy”  to powieść autorstwa Miguela Cervantesa de Saavedry. Pierwsza część wydana została po raz pierwszy w roku 1605, drugą część opublikowano w 1615 roku. Cervantes był barokowym pisarzem, który słyną z prześmiewczego sposobu opisywania otaczającej go rzeczywistości. W taki też, odrobinę drwiący, sposób opisał przygody „rycerza”.

Utwór opowiada o szlachcicu, który pod wpływem lektury rycerskich romansów postanawia zostać błędnym rycerzem, wyruszyć w świat oraz bronić biednych i uciśnionych. Pisarz w ciekawy sposób przedstawił perypetie głównego bohatera. Czytając powieść dostrzegamy dwie płaszczyzny utworu. Realistyczną, przedstawianą przez giermka – Sancza Pansę oraz odrealnioną, prezentowaną przez Don Kichota. Zasadniczo cały utwór zbudowany jest na zasadzie antynomii. Z jednej strony mamy irracjonalnie myślącego szlachcica, który żyje w świecie ułudy. Przykładem może być Dulcynea, która według niego jest cnotliwą, piękną i idealną damą serca, a w rzeczywistości to Aldonza, prosta, ciężko pracująca wieśniaczka. Jest to bardzo nowatorski sposób przedstawienia poglądów i sposobu postrzegania świata przez bohatera, którego zachowanie prawdopodobnie odzwierciedla światopogląd i charakter samego pisarza. Interesujące jest również to, że Sanczo staje się tłumaczem, który objaśnia nam świat błędnego rycerza, tłumaczy jego elementy i przekłada je na realia nam znane. W fascynujący sposób autor ukazał tęsknotę za ideałami wyznawanymi przez średniowiecznych rycerzy, a które, we współczesnych mu czasach, zostały zapomniane. Być może ścierając racje Don Kichota i Pansy, w intrygujący i nietypowy sposób pragnął uwyraźnić konflikt między racjonalizmem, a światem nadprzyrodzonym, bo przecież na co dzień nie spotykamy czarnoksiężników czy olbrzymów.

Z całą pewnością opisy perypetii Don Kichota pobudzają wyobraźnię. Realny świat, widziany oczyma Pansy i narratora, nabiera baśniowego charakteru w momencie, kiedy mówi o nim szlachcic z La Manchy. Obrazy są bardzo plastyczne. Można tu mówić o „powieści w powieści”. Czytając o przygodach Don Kichota dostajemy dwa utwory. Jeden, który opowiada o szaleńcu, którego gubi wyobraźnia pobudzana lekturą i skutki zatracenia się w niej. Drugi zaś, którego akcja toczy się równolegle do pierwszego, jest zapisem przeżyć wyimaginowanej postaci przeniesionych na grunt utworu fantastycznego. Cervantes wciąga czytelnika w inny świat. Jest to bardzo ciekawy zabieg, skutkiem którego, zmieniamy sposób patrzenia na rzeczywistość. Nie zawsze to, co widzimy musi być prawdziwe czyli według Don Kichota – smutne i szare. Autor powieści pokazuje nam drogę do upiększenia świata, która prowadzi przez nasz umysł, fantazję i nakłania do zatrzymania się na moment, rozejrzenia wokół aby w efekcie poznać niezwykłą rzeczywistość, która kryje się dokoła.

Cervantes przedstawia nam człowieka, który nie godzi się ze światem, który zastał. Niestety jest w tym buncie niezrozumiany. Osamotniony walczy z wiatrakami. Powieść z początku siedemnastego wieku jest aktualna do dziś, a może właśnie w we współczesnych czasach, bardziej niż kiedykolwiek, daje nadzieję outsiderom. Mianowicie, uczy, że odmienność nie jest zła. Nawet jeśli otoczenie drwi i wskazuje palcem współczesnych „Don Kichotów”, powinni oni pozostać sobą i dążyć do celu, nawet za cenę niezrozumienia, odrzucenia. Nagrodą jest samospełnienie i poczucie bycia kimś ważnym. To dobra lekcja „na dziś”, kiedy każdy chce się „dopasować”. Intrygujące jest, że treść opowieści o błędnym rycerzu jest tak aktualna.

Jeżeli jednak ktoś nie chce doszukiwać się drugiego dna i tragizmu postaci, może po prostu skupić się na ciekawej fabule i arcyciekawych przygodach bohatera.

Moim zdaniem „Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manchy”  jest książką, którą można polecić zarówno tym młodszym, jak i starszym czytelnikom. Bezwątpienia każdy w dziele Cervantesa znajdzie coś dla siebie.