Wigilia Paschalna - części, historia, obrzędy. Przebieg Wigilii Paschalnej

Kulminacyjnym momentem przygotowywania się do Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa jest Wielki Tydzień, a zwłaszcza Triduum Paschalne obejmujące trzy dni: Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielką Sobotę. Właśnie w wielkosobotnią noc odbywa się uroczystość Wigilii Paschalnej, czyli wkroczenie w okresu Zmartwychwstania. Trzeba pamiętać jednak, że nie jest to obchodzenie Wielkiej Soboty, kiedy Chrystus jeszcze przecież nie zmartwychwstał, ale świętowanie powstałego już z grobu Zmartwychwstałego.

Jest to moment krańcowy, który łączy czas oczekiwania na powstanie z martwych Jezusa z rzeczywistym przyjściem Zmartwychwstałego Chrystusa. Samo słowo „wigilia” pochodzi z łacińskiego „vigilare”, co znaczy „czuwanie”. Cały świat skupia się wtedy na modlitwie i oczekuje na przyjście Zmartwychwstałego.

Liturgia Wigilii Paschalnej rozpoczyna się w Wielką Sobotę, jednak są to uroczystości, które wlicza się już do świętej Niedzieli Wielkanocnej. Dotąd puste tabernakulum uzupełnia się Najświętszym Sakramentem, a figurę Jezusa znajdującego się w grobie zastępuje figurka Zmartwychwstałego Chrystusa  w chwale. Ma On najczęściej czerwone szaty i chorągiew z krzyżem w dłoni.

W Wielką Sobotę bardzo ważna jest symbolika światła i ciemności. Ten szczególny dzień mówi przecież o zwycięstwie życia nad śmiercią, radości chwały wiecznej nad potępieniem. Dlatego szaty kapłana sprawującego liturgię są białe – chce on swoim strojem wyrazić radość z nadejścia Zmartwychwstałego. Cała uroczystość ma miejsce wieczorem, gdyż – jak mówi stara tradycja żydowska – właśnie z zajściem Słońca i zapadnięciem zmroku rozpoczyna się nowy dzień, a więc w tym przypadku Święto Zmartwychwstania.

Wigilia Paschalna składa się z czterech części. Są to: Liturgia Światła, Liturgia Słowa, Liturgia Chrzcielna oraz Liturgia Eucharystyczna. Później następuje procesja rezurekcyjna.

Msza święta rozpoczyna się wraz zapadnięciem zmroku i wtedy rozpoczyna się obrzęd rozpalenia wielkiego ogniska przed kościołem. Kapłan poświęca płomienie, a także specjalną świecę zwaną Paschałem, która zrobiona jest z wosku pszczelego. Zapala się ją od płonącego ogniska – od teraz ma symbolizować Chrystusa, który jest Światłością Świata. Ma ona także wypisany na sobie nowy rok liturgiczny, który właśnie wtedy się zaczyna.

Na Paschale czyni się znak krzyża, bądź też kapłan wkłuwa pięć czerwonych gwoździ, które odzwierciedlają rany Chrystusa. Na świecy widnieje także symbol Alfy i Omegi, co jest oznaczeniem początku i końca. To Bóg zapoczątkował wszechświat i czas, to On odpowiada za wszystkie zmiany, jakie się dokonują, od Niego zależą losy świata oraz jego koniec. Alfa i Omega wyrażają, że zarówno początek, jak i koniec są w rękach Boga. Świeca ta jest następnie wnoszona do kościoła przy śpiewie, modlitwie i uwielbieniu kapłana oraz zgromadzonych wiernych.

Liturgia Słowa zawiera w sobie dziewięć czytań, z których siedem pierwszych wyjętych jest ze Starego Testamentu, natomiast ostatnie zaczerpnięte są z Nowego. Odczytuje się je i przeplata śpiewami oraz modlitwą. Dotyczą one przepowiedni oraz świadectw zapowiadających Zmartwychwstanie, m.in. przejścia Mojżesza przez Morze Czerwone czy próby, na jaką został wystawiony Abraham. Liturgia ta zakończona jest radosnym śpiewem „Alleluja”.

Liturgia Chrzcielna natomiast ma na celu przypomnienie, jak ważny jest chrzest w życiu każdego człowieka. Wierni odnawiają wtedy przyrzeczenia, jakie składali za nich przy chrzcie ich rodzice chrzestni. Woda chrzcielna zostaje poświęcona poprzez włożenie do niej Paschału. Zebrani modlą się także w Litanii do Wszystkich Świętych.

Ostatnią częścią Wigilii Paschalnej stanowi Liturgia Eucharystyczna, która wygląda podobnie jak każda msza święta. Później następuje uroczysta procesja rezurekcyjna, która może odbyć się także następnego dnia rano.