Inicjatywy obywatelskie, działania obywatelskie, aktywność obywatelska - opracowanie zagadnienia

Demokratyczne systemy polityczne sprzyjają samodzielnej aktywności jednostek, ich organizowaniu się w rozmaite stowarzyszenia i podejmowaniu działań zmierzających do realizacji wspólnego dobra. Przyczynia się do tego ochrona wolności i praw obywatelskich, (przede wszystkim wolność słowa i stowarzyszania się) oraz umożliwienie ludziom podejmowania rozmaitych inicjatyw obywatelskich. Warto zaznaczyć jednak, że same procedury demokratyczne nie wystarczą dla wykształcenia się aktywności obywateli. Zależnie od licznych czynników historycznych czy kulturowych w danym kraju mogą się wykształcić postawy, które nie sprzyjają aktywności społecznej.

Uczestnictwo obywateli w życiu publicznym może odbywać się na różne sposoby. Jednym z nich są ruchy społeczne, które są zbiorową formą aktywności ludzi, dążącą do osiągnięcia zamierzonego celu lub zmiany społecznej. Ruchy społeczne to aktywności szersze niż pojedyncze organizacje, ruchy stanowią zgrupowanie organizacji i ich wspólne działanie, a ich przykłady to wszelkie ruchy ekologiczne, ruchy walczące z biedą i głodem w różnych rejonach świata, ruchy zajmujące się ochroną zwierząt.

Innym sposobem aktywności człowieka w społeczeństwie i państwie są różne formy inicjatyw obywatelskich (działań dążących do poprawy życia każdego obywatela) – przykładem może być obywatelska inicjatywa ustawodawcza. Jeśli sto tysięcy obywateli poprze określony projekt ustawy lub tylko pomysł na ustawę, będzie on brany pod uwagę podczas obrad parlamentu na równi z projektami zaproponowanymi przez prezydenta, rząd czy sam parlament.

Możliwości (utworzone przez państwo) podejmowania działań obywatelskich są ważnym, ale nie wystarczającym bodźcem ich podjęcia. To sami obywatele muszą chcieć działać, muszą oni widzieć cel, a także wierzyć w możliwość zmiany zastanej sytuacji czy polepszenia własnych warunków życia. Chęć działania i aktywność społeczna są kluczowymi cechami istnienia i sprawnego funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego, a społeczeństwo obywatelskie jest czynnikiem wzmacniającym demokrację. Wspieranie działań obywatelskich i popularyzacja sprzyjających im postaw powinna być jednym z celów polityki społecznej państwa. Silne społeczeństwo obywatelskie prowadzi bowiem do polepszenia warunków życia ludności i niesie wiele innych korzyści dla funkcjonowania całego państwa.