Konstytucja RP - art. 2. - interpretacja, znaczenie

Konstytucja RP, Rozdział 1, Art. 2: „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.”

Rzeczpospolita jest państwem demokratycznym, tzn. takim, w którym panuje ustrój demokratyczny, a zatem – władzę sprawuje naród. 

Samo pojęcie demokracji nie zostało jednak w żadnym miejscu Konstytucji wprost zdefiniowane, ponieważ nie da się jej całkowicie sprecyzować. Z reguły, podaje się bowiem elementy ustroju, które powinny zaistnieć, by państwo nazwać demokratycznym i to one są szczegółowo podane w Konstytucji. Można zatem wymienić takie jak: wybór władz państwowych przez naród, w drodze wolnych wyborów, równość wszystkich obywateli i pluralizm polityczny, poszanowanie praw człowieka i obywatela, wszelkie prawa i wolności materialne, wolność prasy, zasada podziału władz, kadencyjność władz itd. Nie wystarczy jednak samo prawo, w demokracji liczy się jego zastosowanie w praktyce. Na straży zasad demokratycznych stoi Konstytucja, zaś nad jej przestrzeganiem czuwa Trybunał Konstytucyjny. 

To, że Rzeczypospolita jest też państwem prawnym oznacza, że w państwie stosuje się zasadę praworządności, że stosuje się szereg norm i zasad, reguł i postanowień, spośród których nie wszystkie zapisane są w Konstytucji, ale – należy je powszechnie stosować. Oprócz Konstytucji, stanowi o tym także Trybunał Konstytucyjny. Zasady wynikające z faktu bycia państwem prawa, podzielić można na: 

- zasady formalne - mówią o tym, że władza publiczna związana jest prawem, czyli, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, wg swoich kompetencji i w formie przepisanej przez prawo

- zasady materialne – mówią o tym, na jakich wartościach winno być oparte państwo prawa; należą do nich np. wynikająca z prawa rzymskiego zasada pacta sunt survanda, stanowiąca, że „umów należy dotrzymywać”, zakaz retroakcji prawa, mówiący, że lex retro non agit – „prawo nie działa wstecz”, zasada ochrony praw nabytych.

Natomiast zasady sprawiedliwości społecznej oznaczają, że Rzeczpospolita Polska jest państwem zapewniającym prawa socjalne, o pomoc społeczną dla obywateli. Chodzi tutaj o konkretne prawa i przywileje, których obywatele mogą dochodzić przed organami władzy sądowniczej. Mogą one ulegać zmianie, w zależności od sytuacji społeczno-ekonomicznej państwa, ale ich podstawowy zakres gwarantują np. umowy międzynarodowe.