OJA - Organizacja Jedności Afrykańskiej - historia, działalność

Organizacja Jedności Afryki (OJA) – ang. Organization of African Unity; międzyrządowa, regionalna organizacja państw afrykańskich, jedna z najważniejszych tego typu organizacji międzynarodowych. Należą do niej niemal wszystkie państwa Afryki, z wyjątkiem Maroka.

Początki organizacji sięgają roku 1963, kiedy to podczas konferencji założycielskiej odbywającej się w dniach od 22 do 25 maja w Addis Abebie, w Etiopii. Wówczas, szefowie 30 rządów niepodległych państw przyjęli rezolucję mówiącą, że Organizacja Jedności Afrykańskiej zajmie się walką wszelkimi formami kolonializmu obecnymi wciąż na kontynencie, ponieważ stanowi on zagrożenie dla pokoju w tym regionie świata. 

OJA zbudowana została na fundamencie poprzednich ruchów dążących do integracji: Grupy Brazzaville, Grupy Casablanca, Grupy Monrowia oraz unii Ghany z Gwineą i Mali. Statut organizacji, tzw. Karta Jedności Afryki, przewidywał koordynację wspólnych działań państw afrykańskich z krajami innych kontynentów, umacnianie jedności i solidarności na kontynencie, pokojowe rozstrzyganie wszelkich sporów przy jednoczesnym poszanowaniu granic, a także niemieszanie się w sprawy wewnętrzne państw członkowskich, nieprzyłączanie się do żadnych bloków wojskowych, dążenie do polepszenia warunków i szybkiego postępu, likwidację pozostałości kolonializmu, rasizmu i neokolonializmu. 

Na czele organizacji stało obradujące corocznie Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów, w którym każde państwo miało po jednym głosie. Dla przyjęcia rezolucji konieczne były 2/3 głosów. Co pół roku spotykała się Rada Ministrów, podejmująca decyzje zwykłą większością głosów. W Addis Abebie swą siedzibę miał Sekretariat Generalny. Funkcjonowały też Komisja Mediacji, Koncyliacji i Arbitrażu, komisje: gospodarcza, transportu i telekomunikacji, spraw społecznych, oświaty, nauki i kultury, zdrowia, higieny i wychowania. Do 1986 r. istniała też Afrykańska Komisja Praw Człowieka i Narodów.

W 1966 r. w ramach OJA powstał tzw. Komitet Wyzwolenia, którego zadaniem była pomoc dla ruchów narodowowyzwoleńczych. Po kryzysie wewnątrz organizacji w latach 70-tych, który dotyczył stosunku do Republiki Południowej Afryki i jej polityki apartheidu, OJA działała z różną skutecznością. Przyczyną konfliktów w łonie organizacji od początku były bowiem sprzeczne interesy ekonomiczne i różne koncepcje prowadzenia polityki zagranicznej. W konsekwencji nie udało się jej zapobiec zjawiskom neokolonializmu na kontynencie.

Na początku lat 80-tych OJA postanowiła przyjąć do swoich struktur Saharę Zachodnią, na co 19 państw członkowskich się nie zgodziło i ich przedstawiciele – opuścili obrady. Kolejną sesję zwołano dopiero w roku 1983, kiedy Sahara Zachodnia zapowiedziała, że nie będzie obecna w czasie obrad. Wezwane do podjęcia z nią rokowań Maroko odmówiło i w rok później – całkowicie wystąpiło z organizacji. 

Pogłębiające się podziały, ideologiczne i polityczne, między krajami członkowskimi spowodowały zakończenie działalności OJA. Formalne rozwiązanie nastąpiło podczas konferencji w Lusace w Zambii, a w miejsce OJA, 8 lipca 2002 r., 50 państw afrykańskich powołało Unię Afrykańską, wzorującą się na Unii Europejskiej.