Kodyfikacja - Kodyfikacja prawa - co to jest kodyfikacja prawa? Definicja, opis, przykłady

Kodyfikacja oznacza czynność grupowania i logicznego porządkowania tematycznie powiązanych ze sobą przepisów prawnych w celu uzyskanie jednego, kompleksowego aktu prawnego – kodeksu. Dzięki temu ułatwia się poznawanie i użytkowanie prawa, bowiem zgrupowanie przepisów w jednym miejscu zwiększa ich przejrzystość i całościowość, przy jednoczesnej minimalizacji ryzyka pominięcia ważnej normy prawnej.

Proces kodyfikacyjny, prócz zbierania i porządkowania norm prawnych, obejmuje także kwestie usuwania sprzeczności, które mogą zostać odkryte w wyniku kontroli dotychczas obowiązującego prawa. Podczas kodyfikacji zachodzi także ujednolicanie stosowanego aparatu pojęciowego oraz wprowadzenie odpowiedniej numeracji i tytułów działów przepisów prawnych. Ważnym elementem kodyfikacji jest także wzbogacenie aktu prawnego o kolejne przepisy, jakie wynikają z potrzeb społecznych – uzupełniana jest wówczas zaistniała luka prawna (oczywiście przepisy uchwalane są przez organ ustawodawczy). Uzupełnianie istniejącego prawa jest tutaj o tyle prostsze, że wszystkie dotychczasowe akty normujące określone kwestie są ujmowane w postaci jednego aktu prawnego, co zwiększa czytelność i przejrzystość zawartych tam norm oraz ułatwia zaobserwowanie ewentualnych braków.

Wynikiem kodyfikacji jest opracowanie kodeksu prawnego, będącego zbiorem norm dotyczących określonej tematyki, zawartego w jednym dokumencie. W Polsce wyróżnić można – zależnie od poruszanych problemów – np. Kodeks cywilny, Kodeks karny, Kodeks wykroczeń, Kodeks wyborczy, Kodeks pracy i wiele innych. Warto zaznaczyć, że kodeks jako akt prawny może być albo ustawą (np. Kodeks cywilny jest ustawą z 23 kwietnia 1964 r. z późniejszymi zmianami) albo rozporządzeniem – np. Wspólnotowy Kodeks Celny z dnia 12 października 1992 r.

Warto dodać, że pierwsze kodeksy powstawały już w starożytnej Mezopotamii kilka tysięcy lat temu. Najsłynniejszy kodeks Hammurabiego nie jest z nich najstarszy – jest on jedynie najlepiej zachowanym ze starożytnych kodeksów. Innymi ważnymi historycznie kodeksami są m.in. Kodeks Justyniana (Starożytny Rzym) czy Kodeks Napoleona (początek XIX wieku).