Prerogatywa - co to jest prerogatywa? Definicja, opis, przykłady. Prerogatywy Prezydenta RP

Prerogatywa jest rodzajem pewnego przywileju, jaki przynależy do urzędnika państwowego w związku z pełnionymi przez niego funkcjami. Pochodzenie tego terminu wywodzi się z łaciny – w starożytnym Rzymie „praerogativa” oznaczała centurię, która miała prawo jako pierwsza („praerogativus” – głosujący przed innymi) głosować lub opiniować daną sprawę.

W przeszłości prerogatywy były przywilejami m.in. króla. Wraz z rozwojem monarchii konstytucyjnej, a potem parlamentarnej prerogatywy były aktami prawnymi, które król mógł wydawać bez konieczności akceptacji ze strony parlamentu.

Współcześnie prerogatywami nazywa się przede wszystkim akty prawne, które może wydawać prezydent, a które nie wymagają kontrasygnaty premiera (podpisując, czyli – inaczej mówiąc –  kontrasygnując dany akt prawny, premier bierze na siebie odpowiedzialność przed sejmem za dany akt). W przypadku prerogatyw prezydenta odpowiedzialność niejako automatycznie spada na prezesa Rady Ministrów.

W art. 144. ust. 3. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wymieniono aż trzydzieści prerogatyw prezydenta. Są to m.in.: uprawnienie prezydenta do zarządzania wyborów do sejmu i senatu i zwoływanie pierwszego posiedzenia po wyborach obu izb, prerogatywą jest także możliwość skracania kadencji sejmu w wyniku zdarzeń przewidzianych w konstytucji. Inne prerogatywy to: prezydencka inicjatywa ustawodawcza, zarządzenie ogólnokrajowego referendum, podpisanie umowy lub odmowa jej podpisania. Prezydent także może zwracać się z orędziem do Zgromadzenia Narodowego (czyli połączenia sejmu i senatu) oraz obu izb oddzielnie. Do kolejnych prerogatyw prezydenta należą: prawo łaski, przyznawanie orderów i odznaczeń, zwoływanie Rady Gabinetowej (czyli obrad Rady Ministrów pod przewodnictwem prezydenta), a także powoływanie najwyższych władz licznych instytucji, np. Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, członków Rady Polityki Pieniężnej, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji itp. Prerogatywą jest także zrzeczenie się funkcji prezydenta.

Mimo stosunkowo licznych prerogatyw, jakie posiada prezydent, w dużej mierze dotyczą one jedynie kwestii formalnych. Prezydent, który wraz z premierem i rządem stanowi organ władzy wykonawczej, ma dość ograniczoną możliwość samodzielnego działania w państwie. Widać więc tutaj przesunięcie władzy w kierunku rządowego organu egzekutywy.