Białoruś - Unia Europejska - charakterystyka wzajemnych stosunków. Opracowanie

Republika Białorusi od 1991 roku jest niepodległym państwem. Wcześniej, przez setki lat, Białoruś znajdowała się pod wpływem Rosji lub Polski, zaś w wieku XX Białoruś, jako Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka, była jednym z krajów związkowych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR).

Po uzyskaniu niepodległości, przez kilka lat Białoruś pozostawała w bardzo ciepłych stosunkach z Unią Europejską. Do 1995 r. Unia Europejska udzieliła Białorusi znaczną pomoc finansową i administracyjną, a w samym 1995 r. Unia i Białoruś podpisały układ o partnerstwie i współpracy. Układ ten nie wszedł jednak w całości w życie (zawieszono działanie przepisów dotyczących wymiany handlowej oraz pomocy technicznej udzielanej Białorusi przez UE) ze względu na dojście do władzy Aleksandra Łukaszenki, którego kolejne posunięcia ograniczały młodą białoruską demokrację. Łukaszenka krótko po swojej elekcji doprowadził do zmian białoruskiej konstytucji – zmiany te dotyczyły nie tylko wzmocnienia władzy prezydenta, ale także w znacznym stopniu ograniczały media. W reakcji na działania Łukaszenki Unia Europejska zawiesiła kontakty z Białorusią na poziomie ministerialnym.

Ważnym dla relacji UE-Białoruś rokiem był 1998 r. – Białoruś naruszyła wtedy eksterytorialność  placówek unijnych, co spowodowało wycofanie przedstawicieli Unii z tego kraju, co więcej – zakazano Białorusinom wydawania wiz do państw unijnych. W kolejnym roku odstąpiono od ustalonych wcześniej restrykcji, jednak ich ponowne nałożenie powiązano z wypełnianiem (bądź nie) zaleceń przekazanych Białorusi przez Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

W kolejnych latach na Białorusi cały czas następowały zjawiska negatywnie oceniane przez unijnych obserwatorów, m.in. wybory parlamentarne zbojkotowane przez opozycję z powodu ograniczeń w dostępie do mediów masowych. Działo się tak mimo tego, że po ponownym wyborze na prezydenta Łukaszenka starał się przez jakiś czas wpłynąć na bardziej przychylne stanowisko UE wobec Białorusi. Bezskutecznie.

Kolejne restrykcje Unii wobec Białorusi zostały nałożone po odbyciu się referendum na Białorusi (2004), w wyniku którego zniesiono ograniczenia kadencyjne prezydenta. Łukaszenka mógł tym samym kandydować (i wygrywać) w wyborach prezydenckich dowolną ilość razy.

Warto podkreślić, że polityka UE wobec Białorusi nie kończy się na restrykcjach. Unia kusi Białoruś zaletami powrotu na ścieżkę demokracji, dotychczas jednak Aleksander Łukaszenka woli pozostawać bliższym partnerem Rosji niż państw Unii Europejskiej.