Gwatemala - wojna domowa w Gwatemali - opracowanie

Gwatemala jest niepodległym państwem od 1839 roku, jednak już od końca stulecia silne wpływy gospodarcze uzyskały na tym terenie Stany Zjednoczone, w szczególności United Fruit Company. 

Dopiero około połowy XX wieku podjęto próbę uniezależnienia się ekonomicznego od tego mocarstwa. W 1944 roku odsunięto od władzy gen. Jorge Ubico, który sprawował rządy dyktatorskie. W 1951 urząd prezydenta objął  płk. Jacobo Arbenz Guzman, który zaczął demokratyzować kraj, m.in. zainicjował restrukturyzację rolnictwa, zwalczał zjawisko pracy przymusowej, a ponadto chciał zmusić United Fruit do uiszczania podatków. Takie posunięcia nie podobały się Stanom Zjednoczonym, wobec czego zainspirowały one zamach stanu i w 1954 roku Arbenz został obalony. 

Reformy zostały wstrzymane, a krajem zaczęły wstrząsać walki zbrojne. Nowy rząd i wojsko udzieliły wsparcia skrajnie prawicowym szwadronom śmierci (najsłynniejszym był utworzony przez nowo mianowanego władcę, płk Armasa, Narodowy Komitet Obrony Przed Komunizmem), które brutalnie tłumiły wszelkie wystąpienia opozycji. Oddziały prorządowe niejednokrotnie dopuszczały się skrytobójstw. W odpowiedzi na działania rządu i wojska zaczęły tworzyć się grupy partyzanckie przeciwstawiające się terrorowi państwowemu. Najbardziej aktywne były lewicową oddziały Narodowej Unii Rewolucyjnej (URNG). Rozpoczęła się wojna domowa, która trwała ponad 30 lat. Reżim wojskowy trwał w Gwatemalii aż do 1986 roku.

Działania władzy dyktatorskiej przez cały czas były wspierane przez Stany Zjednoczone, które udzielały zarówno pomocy finansowej, jak i wojskowej, a także szkoliły członków armii gwatemalskiej. W 1986 roku władza przeszła w ręce prezydenta cywilnego, Vinicia Cereza, a w 1991 r. stanowisko to objął Jorge’a Serrano, który wystosował apel do lewicowych rebeliantów o zaprzestanie walk i wszczęcie rozmów. Kończące wojnę domową porozumienie podpisano w 1996 roku.

Przez cały czas trwania konfliktu wewnętrznego dochodziło do aktów ludobójstwa na ogromną skalę, w szczególności Indian. Szacuje się, iż w tym czasie zginęło około 200 tysięcy osób. Stale odnajdywane są masowe groby z zamordowanymi. Jednym z najbardziej odrażających znalezisk było odkrycie zbiorowego grobu na cmentarzu La Verbena w stolicy kraju, nazywanego także „Studnią Dusz”, ze względu na fakt, iż szczątki złożone były właśnie w studni. Z każdym rokiem odkrywane są nowe takie miejsca. Próbuje się również ustalić, co stało się z 40 tysiącami zaginionych podczas wojny obywateli.