Doktryna polityczna a ideologia - porównanie i charakterystyka pojęć

W najprostszych słowach – doktryna polityczna stanowi konkretyzację ideologii politycznej. Ideologię możemy określić jako całość poglądów, spojrzenie na świat, a także wartości i cele wyznawane przez daną jednostkę lub grupę społeczną, zaś doktryna to zbiór teorii, założeń leżących u podstaw jakiejś szerszej myśli politycznej, gospodarczej lub ekonomicznej. Jak już zostało wspomniane, doktrynę polityczną można także zdefiniować jako wynikający z ideologii (która jest pojęciem szerszym) zbiór poglądów na życie polityczne danego społeczeństwa.

Doktryna stanowi uściślający ideologię zbiór konkretnych poglądów na to, jak powinno wyglądać i funkcjonować dane państwo pod względem organizacyjnym, ale także –  jak powinny być ukształtowane i w jaki sposób rozwijane więzi pomiędzy jednostkami w nim żyjącymi.

Przedmiotem doktryn politycznych są poglądy na istotę, organizację i funkcję państwa oraz koncepcje zasad współżycia pomiędzy ludźmi. Doktryna musi zawierać pewne praktyczne rozwiązania, podczas gdy ideologia jest zbiorem teorii. Doktryna stanowi instrumentalną wersję ideologii. W mniejszym stopniu oparta jest na założeniach filozoficznych i abstrakcyjnych, a w większym – na konkretnym odniesieniu do danego społeczeństwa.

Jako przykład wzajemnego stosunku ideologii do doktryny możemy podać następującą konkretyzację. Ideologia konserwatyzmu – ideologia prawicowa – oprócz moralnych podstaw społeczeństw uznaje prawo do własności prywatnej jako jedno z praw podstawowych. Doktryna konserwatyzmu z owego immanentnego dla jednostki prawa do własności prywatnej wywodzi postulat wprowadzenia prawnej ochrony tej własności. Konkretne sposoby ochrony własności dopracowane zostaną w programie politycznym partii konserwatywnej.