Motyw przyjaźni w literaturze różnych epok - rozwiń temat

Przyjaźń jest bardzo ważnym uczuciem w życiu każdego człowieka. Niektórzy stawiają ją wyżej niż miłość, gdyż emocja ta nie może być nieodwzajemniona, a przyjaciółmi zostają ludzie, którzy są tak samo zaangażowani w ową relację. Przyjaciele są w stanie poświęcić bardzo wiele dla drugiej osoby, łącznie z utratą życia i zdrowia. Aby uhonorować to wyjątkowe uczucie, pisarze oraz poeci poświęcili wiele utworów opisujących relację miedzy ludźmi, którzy polubili się w wyjątkowy sposób i bezgranicznie sobie zaufali.

Młody czytelnik już w najmłodszych klasach mógł poznać różne oblicza przyjaźni. Cenną lekturą był z pewnością „Mały Książę” Antoine de Saint - Exupery’ego. Pośród wielu przygód, główny bohater spotyka Lisa, który uczy go, czym jest przyjaźń. Wyjaśnia Małemu Księciu, że jest to przede wszystkim odpowiedzialność za drugą osobę. Tłumaczy, że najpierw trzeba drugiego człowieka „oswoić”, aby móc być z nim blisko. Nie przedstawia jednak przyjaźni tylko w pozytywnym świetle. Przestrzega, że uczucie to może wiązać się z cierpieniem, które może być wywołane na przykład rozłąką. Dzięki radom Lisa, Mały Książę potrafi lepiej zrozumieć swoje uczucia żywione względem Róży, która staje się dla niego wyjątkowa i niepowtarzalna. Powiastka filozoficzna Saint – Exupery’ego to jedna z najprostszych, a zarazem najgłębszych lektur dotyczących istoty zaufania i przyjaźni.

Młody czytelnik mógł zetknąć się z przejawem bezinteresownego oddania bohaterów także w powieści. Dobrym przykładem może być tutaj relacja, jaka łączyła Stasia z Nel w dziele Henryka Sienkiewicza pt. „W pustyni i w puszczy”. Czternastoletni chłopiec troszczył się o swoją małą przyjaciółkę i wielokrotnie ryzykował zdrowie lub życia, aby zapewnić dziewczynce komfort. Tak było, kiedy wyruszył na niebezpieczną wyprawę po chininę, która była jedynym lekarstwem dla chorej na febrę Nel. Przyjaźń narodziła się także pomiędzy europejskimi dziećmi a Kalim – Afrykańczykiem z plemienia Wa – Hima. Mimo różnic kulturowych, które czasami okazywały się nie do pogodzenia, bohaterowie wspierali się nawzajem i pomagali sobie w każdej sytuacji. Sienkiewicz pragnął zobrazować tezę, że kolor skóry czy pochodzenie nie może być przeszkodą w nawiązaniu prawdziwej, szczerej przyjaźni.

Mówiąc o młodych bohaterach połączonych ze sobą więzami przyjaźni, nie można zapomnieć o chłopcach biorących udział w powstaniu warszawskim w 1944 roku, a których przygody zostały opisane w książce Aleksandra Kamińskiego pt. „Kamienie na szaniec”. Alek, Rudy i Zośka musieli odnaleźć się w trudnej rzeczywistości wojennej i jednocześnie pamiętać o ideałach, które zostały im zaszczepione. Chociaż historia trzech młodych powstańców kończy się tragicznie, gdyż wszyscy zginęli, to jednak swoim życiem zdołali zaświadczyć o sile i wartości przyjaźni.

Rudy, schwytany prze gestapowców i torturowany, pomimo ogromnego bólu i cierpienia, nie złamał się i nie wyjawił nazwisk swoich towarzyszy. Zapłacił za tę honorową postawę życiem, ponieważ zmarł w wyniku odniesionych na przesłuchaniu obrażeń. Zośka i Alek pomimo ogromnego ryzyka zdecydowali się przekonać dowództwo o konieczności przeprowadzenia akcji odbicia swojego przyjaciela z rąk wroga i rzeczywiście dokonali tego czynu.

Przykład Alka, Rudego i Zośki pokazuje, że przyjaźń możliwa jest nawet w tak strasznych i nieludzkich czasach, jakim był okres II wojny światowej. Dzięki uczuciu, którym obdarzyli się chłopcy, zachowana została możliwość obrony człowieczeństwa i humanitaryzmu przed okrutną i bezduszną epoką II wojny.

Także wiersze poruszają temat przyjaźni. Jeden z największych polskich poetów – Adam Mickiewicz napisał utwór pt. „Przyjaciele”. Rozwija on znane przysłowie mówiące, że prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie. Czytelnik zapoznaje się z dwoma mężczyznami – Leszkiem i Mieszkiem, którzy deklarują sobie dozgonną przyjaźń. Jednak podczas leśnej wycieczki, ich uczucie zostaje wystawione na próbę, ponieważ przyjaciół atakuje niedźwiedź. Leszek natychmiast wspiął się na drzewo, jednak Mieszek nie posiadł tej sztuki, prosił więc przyjaciela, by ten pomógł mu wejść na górę. Spotkawszy się z odmową, musiał udawać nieżywego i dzięki tej sztuczce nic mu się nie stało. Wiedział już jednak, że nigdy więcej nie będzie mógł liczyć na Leszka i że przyjaźń w słowach musi być bezwzględnie potwierdzona czynami.

Ciekawym zadaniem jest także interpretacja piosenki Jacka Kaczmarskiego pt. „Przyjaciele”. Opisuje ona historię dwóch kompanów, którzy razem przeżywali życie na froncie wojennym. Byli niemal nierozdzielni, wszystkie czynności wykonywali w tym samym czasie, razem też udawało im się przetrwać wojenne zawieruchy. Jednak jeden z nich stracił życie z rąk swojego pobratymca, gdyż poważył się na coś, czego ów nie akceptował. Piosenka wspomina o „wejściu na słup”, co metaforycznie traktowane może być jako chęć poszerzenia horyzontów, spojrzenia dalej niż przeciętny zjadacz chleba. Strach przed „mentalną” utratą przyjaciela okazał się więc większy niż lęk przed jego fizyczną nieobecnością.

Istnieje jeszcze wiele utworów poruszających temat przyjaźni. Wspomnieć można np. o „Iliadzie” Homera, „Pieśni o Rolandzie”,  „Lalce” Bolesława Prusa”, czy o „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza.