Sprawozdanie z lektury „Kamienie na szaniec” - Aleksander Kamiński „Kamienie na szaniec”

Książkę „Kamienie na szaniec” napisał w roku 1943 Aleksander Kamiński.

Jest to fabularyzowana literatura faktu ukazująca bohaterstwo i poświęcenie harcerzy, którzy nie wahali się oddać swojego życia dla ojczyzny, której bronili do końca.

Akcja powieści obejmuje trzy lata – od czerwca 1939 roku do sierpnia 1943 roku. Jej miejscem jest głównie okupowana Warszawa, ale i miejscowości Celestynów, Sieczychy, Czarnocin, Kraśnik.

Głównymi bohaterami „Kamieni na szaniec” są 18-19-letni chłopcy: Alek Dawidowski („Alek”), Jan Bytnar („Rudy”) oraz Tadeusz Zawadzki („Zośka). Alek był energiczny i bardzo uczuciowy, ale i niezwykle odważny, zginął raniony pociskami, torując drogę ucieczki kolegom. Rudy to chłopiec bardzo inteligentny i uzdolniony, wykazał się niezwykłym hartem ducha i wytrzymałością podczas tortur na Pawiaku – umarł od obrażeń po katowaniu, ale nie wyjawił okupantom żadnej informacji. Zośka swój pseudonim otrzymał, ponieważ jego uroda była delikatna i dziewczęca. Był łagodny i preferował życie na uboczu, ale cechowały go również lojalność i upór. Zginął podczas akcji, którą dowodził. Pozostali bohaterowie to m.in. Leszek Domański („Zeus”) – nauczyciel geografii, Jacek Trębecki, Felek Pendelski, Andrzej Zawadowski.

Utwór rozpoczyna tuż przed wybuchem II wojny, kiedy trzej główni bohaterowie należą jeszcze do zastępu harcerskiego „Buków”, przystępują do matury, wyjeżdżają na wycieczkę z harcerzami i snują plany na temat przyszłości. Gdy wybucha wojna, „Buki” pod wodzą Zeusa pomagają rannym. Po miesiącu chłopcy przyłączają się do tajnej organizacji PLAN, w której Alek, Rudy i Zośka należeć mieli do propagandy ulicznej. W tym czasie chłopcy brali udział w akcjach sabotażowych: zalepianie plakatów z odezwą gubernatora Franka, wrzucanie gazu powodującego wymioty do restauracji – dopóki członkowie organizacji nie zostali aresztowani. Przymus pracy zarobkowej rozproszył drużynę na kilka miesięcy. Gdy grupa ponownie jednoczy się, zaczyna współpracować z organizacją podziemną Wawer, która prowadzi akcje małego sabotażu. Chłopcy uczestniczyli w wielu udanych akcjach takich jak malowanie barw narodowych i haseł na murach czy zdjęcie niemieckiej tablicy z pomnika Kopernika. Kolejnym etapem działalności „Buków” była dywersja w ramach Grup Szturmowych, gdzie pierwszy raz chłopcy zetknęli się z bronią i strzelaniem do drugiego człowieka. Podczas Akcji pod Arsenałem przy uwalnianiu Rudego, ranny od postrzału w brzuch Alek, rzucając granat we wroga, umożliwia towarzyszom ucieczkę. Przyjaciele zaopiekowali się chłopcami, ale Rudy skatowany na Pawiaku i ranny Alek umierają tego samego dnia. Młodzi bohaterowie zostają pośmiertne odznaczeni Krzyżem Virtuti Militari. Zośce, załamanemu po śmierci kolegów, do równowagi psychicznej pomaga wrócić pisanie wspomnień o Rudym pt.: „Kamienie rzucane na szaniec”, po czym wraca do kierowania akcjami dywersyjnymi. Zośka ginie zastrzelony podczas akcji w Sieczychach w ataku na posterunek żandarmerii niemieckiej.

Książka Aleksandra Kamińskiego jest bardzo poruszającym dokumentem poświadczającym wielką ofiarę złożoną przez dzielnych, młodych ludzi, którzy u progu dorosłości zginęli, ratując Polskę i nie uginając się przed agresja okupanta.