Motyw zła w literaturze różnych epok - opracowanie

Niemal we wszystkich utworach literackich mamy dwie strony konfliktu, dwóch przeciwstawnych bohaterów bądź dwie wizje postępowania, z których jedna jest aprobowana przez pisarza, druga natomiast potępiana. Z tego względu lwią część całej literatury moglibyśmy umieścić w spisie utworów, w których występuje motyw zła.
   
Poczynając od Biblii, trafiamy do Edenu, gdzie istnieje wyłącznie dobro, a wszyscy żyją w wiecznej szczęśliwości i pokoju. Jednak w Raju rośnie drzewo poznania dobra i zła, a więc swoista potencjalność grzechu. Szatan stał się tutaj katalizatorem, a ciekawość Ewy punktem zapalnym, co doprowadziło do złamania boskiej zasady i wygnania pierwszej pary z rajskiego ogrodu.
   
Mitologia także pełna jest historii, w których możemy z łatwością dojrzeć negatywne cechy bogów i ludzi. Zemsta stała się udziałem Zeusa, który w gniewie za złamanie zasad i wykradzenie ognia podarowanego później ludziom uwięził Prometeusza na skałach Kaukazu pozwalając, by orzeł wydziobywał mu codziennie wątrobę. Innym przykładem może być Hera słynąca z zazdrości i zawiści. Nie dość, że chciała zabić małe dziecko – Heraklesa –  nasyłając na niego węże, nie dość, ze oślepiła Terezjasza za to, że nie zgadzał się z jej zdaniem, to jeszcze podstępnie doprowadziła do śmierci Semele oraz Kallisto, a także sprowadziła na ludzi obłęd i nieszczęścia.
   
Także w baśniach natrafiamy na bardzo wyraźne przykłady opozycji dobra i zła. Wystarczy wspomnieć tutaj o złej macosze oraz jej podłych córkach poniżających Kopciuszka, o złej czarownicy chcącej otruć Królewnę Śnieżkę, bezwzględnej Królowej Śniegu robiącej wszystko, aby nie dopuścić do spotkania Kaja i Gerdy czy okrutnej wiedźmie pragnącej zaprzepaścić szczęście Małej Syrenki.
   
William Szekspir specjalizował się w prześwietlaniu meandrów ludzkiej psychiki, motywów zachowań i konsekwencji, jakich ludzie doświadczają popełniając wcześniej niemoralne czyny. W „Makbecie” poznajemy Lady Makbet, a więc żonę głównego bohatera, która namawia i popycha mężczyznę do popełniania coraz straszliwszych czynów. Wyzbyta skrupułów, wyrachowana i nieczuła stanowi w dramacie czarny charakter, który zasługuje na jednoznaczne potępienie.
   
Inny dramat Szekspira – „Otello” także ukazuje bezwzględną, pełną nienawiści jednostkę. Jest nią Jago, którego mściwość i zawziętość doprowadzają do tragedii. Otello bowiem za jego namowami i sugestiami zaczyna wierzyć, że ukochana Desdemona go zdradza. Mężczyzna jest przewrotny, potrafi manipulować łatwowiernym Otello, co kończy się morderstwem dokonanym na młodej kobiecie i popełnieniem samobójstwa przez zazdrośnika.
   
Romantyzm także obfituje w wątki poruszające tematykę zła. W „Dziadach” Adam Mickiewicza głównym czarnym charakterem jest senator Nowosilcow, który cechuje się jak najgorszymi przymiotami charakteru. Jest okrutny, bezwzględny, nie ma żadnej litości dla uwięzionych Polaków, a torturowanie ich sprawia mu wyraźną przyjemność. Najważniejsze jest dla niego osiągnięcie wyższych stopni kariery, nieważne, jakim kosztem miałoby się to stać. Nie cofa się przed żadnym okrucieństwem, aby dopiąć swego.
   
Inny poeta romantyczny, Juliusz Słowacki, zło przedstawił w „Balladynie”. W tym dziele złą siostrą jest tytułowa Balladyna, która w zazdrości ucieka się do zabójstwa własnej siostry – Aliny, która pierwsza nazbierała pełny dzban malin, co dawało jej pierwszeństwo w poślubieniu Kirkora. Spirala złych uczynków nakręca się jednak i Balladyna posuwa się do coraz gorszych uczynków. Jednak jej przewrotność i niewdzięczność w stosunku do rodziny zostają ukarane, a młoda kobieta ginie rażona piorunem.
   
Motyw zła stanowi niezwykle szeroką problematykę. Wątki z nim związane znaleźć można także w literaturze dotyczącej np. II wojny światowej, gdzie komendanci obozów lub dozorcy przedstawieni są jako ludzie nie tylko całkowicie wyzbyci uczuć wyższych, empatii i współczucia, ale też czerpiący przyjemność z zadawanego cierpienia.