Makiawelizm - Makiawelizm w polityce - definicja, charakterystyka

Źródeł pojęcia makiawelizmu należy szukać na przełomie XV i XVI wieku w północnych Włoszech – gdzie działał wówczas wybitny polityk i pisarz Niccolo Machiavelli. Dlaczego jednak od nazwiska tego autora wywodzi się termin, oznaczający działanie na korzyć państwa bez względu na środki (w tym akceptacji działań nieetycznych)? Niccolo Machiavelli był autorem dzieła pt. „Książę”, w którym przedstawił pewien „ideał” władcy. Choć sam Machiavelli był zwolennikiem idei republikańskich, pod wpływem okoliczności historycznych zamiescił w „Księciu” zasady, jakimi powinien się kierować skuteczny władca. A efektywność rządzenia niekoniecznie idzie w parze z moralnością. Dzieło Machiavellego głoszące rozdzielenie etyki i praktyki politycznej, co dziś jest niestety upowszechnione, w XVI wieku było olbrzymią nowością.
   
Główne zasady postępowania tytułowego księcia stanowią podstawę makiawelizmu. Po pierwsze, władca powinien łączyć w sobie cechy lwa – odwagę, dumę i siłę, a także i lisa – przebiegłość, spryt. Po drugie, władca powinien uważnie dobierać swoich współpracowników – należy liczyć tylko na siebie, a innych obdarzać jedynie ograniczonym zaufaniem. Inną ważną cechą makiawelicznego władcy jest wzbudzanie szacunku, a przynajmniej lęku – wtedy bowiem poddani będą najbardziej posłuszni. Ich podporządkowanie uzyska się także poprzez zachowanie pewnych pozorów łaskawości i wspaniałomyślności, co można jednak zawsze odrzucić, gdy trzeba zadziałać  nieuczciwie czy podstępnie.
   
W skutecznym rządzeniu istotne jest także umiarkowane przydzielanie nagród, przy jednoczesnym stosowaniu surowych kar – w polityce bardzo potrzebny jest przymus i siła, które wraz z przebiegłością stanowią podstawę efektywnych rządów.
   
Należy zaznaczyć, że pojęcie makiawelizmu oznacza nie tylko pewien rodzaj sprawowania rządów, ale potocznie dotyczy osoby, która dąży do celu wszelkimi możliwymi sposobami – nie patrząc na koszty i nie zwracając uwagi na innych.
   
Podsumowując, makiawelizm jest doktryną polityczną działającą według zasady: „cel uświęca środki”. Ważna jest skuteczność sprawowanych rządów, a nie poprawność moralna czy wzbudzanie miłości obywateli. Współcześnie, sprawowanie polityki w sposób makiaweliczny jest, jak już wspomniano, niestety dość powszechne. Przykładem (choć dyskusyjnym) może być np. zaangażowanie NATO (przede wszystkim Stanów Zjednoczonych) w wojny w rejonie Zatoki Perskiej pod pretkestem ochrony praw człowieka, podczas gdy główną przyczyną zaangażowania się jest  zapotrzebowanie na ropę z tego rejonu świata.