Jan Matejko „Hołd pruski” - opis obrazu, interpretacja

Jan Matejko namalował „Hołd pruski” w 1882 roku. Obraz, podobnie jak inne dzieła Matejki, dokumentuje ważny w dziejach historii Polski moment – hołd pruski z 1525 roku. Dzieło ma pokazywać wielkość ojczyzny z tego okresu, świetność jej kultury oraz potęgę królów. 7 października 1882 podczas posiedzenia Sejmu Krajowego we Lwowie obraz został podarowany przez artystę krajowi – miał stać się pierwszym eksponatem odradzającego się zamku na Wawelu.

Na pierwszym planie obrazy widać Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego, Albrechta Hohenzollerna, który składa hołd – przysięgę polskiemu królowi Zygmuntowi I Staremu. Warto zwrócić uwagę, że Hohenzollern ubrany jest w płaszcz pozbawiony krzyża, co symbolizuje jego podporządkowanie się Rzeczypospolitej. Matejko uwiecznił na obrazie wiele ważnych postaci z ówczesnego życia politycznego. W tłumie otaczającym podest, na którym znajduje się tron Zygmunta Starego, odnaleźć można między innymi: biskupa krakowskiego Piotra Tomickiego, Hieronima Łaskiego (dyplomatę) , Bonę Sforzę (małżonkę króla), Piotra Kmitę (wojewoda krakowski i marszałek wielki koronny) czy Olbrachta Gasztolda (kanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego). W lewym dolnym rogu obrazu można odszukać również postać Bartolommeo Berrecciego – architekta renesansowego zamku na Wawelu. Na płótnie dzieła uwieczniony został także Stańczyk.

Obie te postaci uznaje się za autoportrety samego Matejki, co ma znaczenie symboliczne. Artysta podkreślał tym samym swą miłość do historii charakterystyczną dla Stańczyka oraz troskę o dobro kultury polskiej, szczególnie o rozwój zamku na Wawelu. Na płótnie pojawia się Zygmunt August przedstawiony jako mały chłopczyk ubrany w czerwoną sukienkę podtrzymywany przez Piotra Opalińskiego, ochmistrza dworu. Tło obrazu budują elementy Sukiennic. Zastanawiający jest fakt, że Matejko namalował Sukiennice już po ich przebudowie w stylu renesansowym. Remont obiektu spowodowany był pożarem w 1555 roku, który zniszczył budowlę w jej dawnym gotyckim stylu. Jeśli mowa o kolorystyce obrazu, dominują tu czerwień i złoto. Mają one podkreślać i symbolizować potęgę i trumf Polski.

Współcześnie  dzieło podziwiać można w Zamku Królewskim na Wawelu. Dzieło okresowo eksponowane jest również Sukiennicach, w tzw. Sali hołdu pruskiego.