Bolesław Prus „Z legend dawnego Egiptu” - problematyka noweli

Nowela Bolesław Prusa „Z legend dawnego Egiptu” omawia dwa podstawowe zagadnienia. Pierwszym z nich jest problem niemożliwości naszego wpłynięcia na nasze przeznaczenie. Bohaterowie noweli są całkowicie zależni od fatum, które kieruje ich życiem. Los wydaje się w ich przypadku wyjątkowo okrutny i niesprawiedliwy, lecz w rzeczywistości jest on po prostu w pełni obiektywny i nieugięty. Nikt nie jest w stanie umknąć przed swoim przeznaczeniem; nieważne jak bardzo wartościowym czy niewartościowym jest człowiekiem. Życie i śmierć jednostki nie mają najmniejszego znaczenia w ogólnym rozrachunku i nie wpływają w żadnym stopniu na rządzące rzeczywistością prawa. Dlatego w ukazanej w noweli sytuacji nie ma nic dziwnego, wszystkie wydarzenia wydają się w pełni prawdopodobne, choć budzą nasz sprzeciw przeciwko niesprawiedliwości losu. Młody i dobry Horus musi zginąć od ukłucia pająka, nie ma nawet możliwości wprowadzenia zmian i ulepszeń w życie swego narodu. Wszystkie jego dobre chęci spełzają na niczym, ponieważ takie jest jego przeznaczenie. Krwiożerczy tyran, zgrzybiały starzec Ramzes uzyskuje kolejną szansę na dzierżenie rządów, choć jest przecież despotą i okrutnikiem, nie mającym litości nawet dla członków swej najbliższej rodziny. Prus ukazuje bezsilność człowieka wobec wyroków losu, który często traktuje ludzi z wielką niesprawiedliwością.

Drugim problemem, poruszonym w noweli, jest problem władzy. Pozytywistyczne zacięcie autora ukazuje jego sympatie organicznikowskie oraz nawiązanie do teorii ewolucjonizmu Spencera. Z jednej strony przynaje Prus rację stwierdzeniu, że naród powinien działać jak jeden sprawny organizm, a więc reformy Horusa byłyby dobrym rozwiązaniem, polepszającym komfort życia tego organizmu. Jednak charakter młodego następcy tronu przejawia pewną słabość, nieporządaną u władcy. Faraon nie może przejawiać zbytniej delikatności i miękkości serca, ponieważ wymaga się od niego bycia osobą konsekwentną i zdecydowaną w działaniu. Horus jest jak gdyby słabszym ogniwem wśród innych władców, a to musi być dla niego zgubne. Być może właśnie dlatego nie dane było mu objąć władzę - być może po prostu nie był odpowiednim kandydatem w oczach Losu, który jest wszelako sędzią obiektywnym.