Czesław Miłosz „Do polityka” - interpretacja, opracowanie wiersza

Utwór Czesława Miłosza pt.: „Do polityka” napisany został wierszem białym, nieregularnym. Podzielony jest na pięć nierównej długości strof. Podmiot liryczny wiersza wydaje się tożsamy z samym autorem. Wiersz stanowi apostrofę do Polityka – ten zaś reprezentuje pewną postawę społeczną charakterystyczną dla polityków z czasów współczesnych poecie.

Opisany w wierszu Polityk nie jest postacią do końca zdefiniowaną. Sam autor zadaje mu pytania natury egzystencjalnej, nie umiejąc zdecydować się na jednoznaczny osąd. Polityk może być jednocześnie zbrodniarzem i bohaterem; granica pomiędzy tymi dwoma postawami jest bardzo krucha i łatwa do przekroczenia dla jednostki na jego pozycji zawodowej. Miłosz opisuje Polityka niemalże jak tytana czy nawet boga – demiurga, wiszącego nad kulą ziemską bez odpoczynku, dzierżącego w swojej mocarnej dłoni los wszystkich ludzi.

W jego mocy jest tak samo budowanie miast, jak i obracanie w gruzy całych krain. Poeta nawołuje, by wziął on odpowiedzialność za swoje czyny („Stój! Zadrżyj w sercu swoim./ Nie umywaj rąk”).  Przydając mu atrybuty greckiej bogini sprawiedliwości Temidy (waga i miecz), sugeruje, że sprawiedliwość jest jego obowiązkiem. Polityk ma za zadanie podejmować właściwe decyzje, ponieważ to od nich zależy powodzenie lub klęska jego narodu.

W końcowej części utworu poeta przyznaje, że Polityk jest tylko człowiekiem. Mimo to, to „na jego dłoni” spoczywa odpowiedzialność za dobro kraju. Od jego sumienia zależy, czy stanie się „władcą dobra” czy „władcą zła” – jego życie cały czas musi być wypełnione tym wahaniem, gdyż jest ono wpisane w jego kondycję.

Wiersz „Do polityka” stał się inspiracją dla polskiego kompozytora, Zbigniewa Preisnera, do napisania utworu muzycznego pod tym samym tytułem, w wykonaniu Anny Szałapak.