Wacław Potocki „Nierządem Polska stoi” - interpretacja, opracowanie

Twórczość Wacława Potockiego wpisywana jest w nurt barokowej poezji ziemiańskiej. Artyści zaliczani do tego odłamu często podejmowali tematykę tradycji oraz wykazywali się wielką troską o losy Rzeczpospolitej. Przyjrzyjmy się wierszowi Potockiego zatytułowanemu: „Nierządem Polska stoi”.

Podmiot liryczny rozpoczyna dzieło mocnym akcentem. Wysuwa twierdzenie, że gdyby ojczyznę w obecnym kształcie ujrzał ktoś, kto pamięta ją z minionych czasów, postanowiłby wrócić skąd przyszedł. Państwo jest w totalnym rozpadzie. Nieustannie zmieniają się prawa i konstytucje, a wszystko to najbardziej odbija się na najbiedniejszej warstwie społeczeństwa, gdyż zamożna szlachta jak nikt inny potrafi walczyć o swoje.

Tytułowy nierząd dotyczy praw, które ustalane są przez bogatą warstwę społeczną na potrzebę chwili. Rozporządzenie wchodzi w życie tylko wtedy, kiedy mogą płynąć z niego wymierne korzyści dla posiadaczy ziemskich. Pomimo wielkich majątków wciąż czują się oni nienasyceni i bezlitośnie ściągają podatki. Najbardziej konsekwentna w takim postępowaniu jest ówczesna polska arystokracja, czyli magnateria. Ich wielka żądza posiadania uciska nie tylko chłopów, ale także biedniejszą szlachtę, która często traci majątki na rzecz najbogatszych.

To wszystko rodzi w państwie wielką dysproporcję między poszczególnymi stanami. Także prawa tracą swój uniwersalny wymiar. Są ludzie szczególnie uciśnieni i ci stojący ponad wszelkimi ustawami. Nie muszą się z nimi liczyć, gdyż i tak są one stanowione na ich korzyść. Łamane są wszelkie obyczaje i tradycja, państwo staje się prywatną własnością najbardziej zamożnych. Obowiązujące prawo sprzyja nie tyle silniejszemu, co bogatszemu.

Wiersz jest utworem stychicznym. Składa się z dwudziestu wersów rymowanych parzyście. To oczywiście przykład liryki opisowej, w której podmiot liryczny dzięki przedstawieniu pewnych zachowań wysuwa określoną diagnozę. Warstwie stylistycznej daleko jest do tej znanej nam z nurtu poezji dworskiej. Opiera się głównie na epitetach, gdyż język jest prosty, a jego funkcja to jak najdokładniejsze „opowiadanie”.

„Nierządem Polska stoi” to wiersz bardzo bolesny i prawdziwy. Poeta doskonale widzi wewnętrzne rozprężenie kraju, które w ostateczności doprowadzi go do upadku. Próbuje przed tym przestrzegać, ale jego głos nie jest słyszany przez najbogatszych dążących do powielenia swoich dóbr.