Bolesław Leśmian „Dusiołek” - interpretacja i analiza wiersza

Wiersz Bolesława Leśmiana pt.: „Dusiołek” pochodzi ze zbioru „Łąka”, wydanego w 1920 r. Jest to utwór nawiązujący do wierzeń ludowych. W dziele tym pojawia się typ liryki pośredniej, gdyż podmiot liryczny jest ukryty, nie wypowiada się wprost, ale przez sytuacje i zdarzenia.

W pierwszej części wiersza poznajemy Bajdałę. Jego historię poznajemy poprzez opowiadanie nieujawniającego się narratora. Zmęczony podróżnik, wiodący ze sobą krowę i woła, zapragnął odpocząć. W tym celu ułożył się na mchu i zapadł w sen. Nagle z rowu wypełzł Dusiołek - okropna kreatura. „Pysk miał z żabia ślimaczy - / (Że też taki żyć raczy!) / A zad tyli co kwoka, kiedy znosi jajo / (…) / Ogon miał ci z rzemyka, / Podogonie zaś z łyka.” Tak wyglądająca maszkara, zaczęła dusić odpoczywającego bohatera. Bajdała ostatecznie poradził sobie z dziwnym stworem i przebudził się.

Zostawmy teraz na chwilę fabułę i przejdźmy do konstrukcji wiersza. Liczy on sobie jedenaście strof po cztery wersy. Układ sylab w strofach jest regularny i rozkłada się następująco: dwa pierwsze wersy - po siedem sylab, następne dwa - po trzynaście. Ważna jest także stylizacja językowa - upodobniająca tekst do ludowych opowieści. Świadczyć mogą o tym takie sformułowania jak chociażby: „Poległ cielska tobołem”, czy słowa „słuchajta”, „wyłają”. W wierszu pojawia się także rozbudowany opis fantastycznej postaci Dusiołka, wraz z parentezą, w której podmiot liryczny wyraża swoje zdziwienie istnieniem tak pokracznego stworzenia jakim jest duszący potwór.

Kiedy główny bohater, którego nazwa - „Bajdała” - znaczy tyle co fajtłapa, zrywa się ze snu, ma pretensje do zwierząt, że nie pomogły mu w walce z kreaturą. W końcu mówi on do Boga: „Nie dość ci, żeś potworzył mnie, szkapę i wołka, / Jeszcześ musiał takiego zmajstrować Dusiołka?”. Pod płaszczem tej sprzeczki prostego chłopa ze Stwórcą, autor wiersza zadaje pytanie o sens istnienia zła, symbolizowanego w tym utworze przez Dusiołka.

Wiersz Bolesława Leśmiana zdecydowanie nawiązuje do ludowych ballad. Świadczy o tym nie tylko stylizacja językowa, ale także rytmiczność i regularność strof. Głównym przesłaniem tego utworu jest brak zgody na zło, bunt człowieka przeciwko nieczystym siłom, stale uprzykrzającym mu życie.