Stefan Żeromski „Dzieje grzechu” - streszczenie skrótowe

„Dzieje grzechu” początkowo drukowane były w odcinkach ukazujących się w „Nowej Gazecie” w latach 1906–1908. Już wtedy wzbudziły one spore kontrowersje ze względu na podejmowany temat, który dla ówczesnych czytelników, a przede wszystkim krytyków był dość odważny. Dzieło zaczęto wkrótce określać mianem „romansu kolejowego” czy „powieści seksualnej”.

Jak wiadomo, Stefan Żeromski nazywany był „sumieniem polskiej literatury”. W swoich utworach podejmował najczęściej tematykę socjologiczną lub polityczną. W omawianej książce odchodzi natomiast od przedstawienia ucisku ludu czy niesprawiedliwości społecznej, skupiając się natomiast na wewnętrznych przeżyciach bohaterki – Ewy Pobratyńskiej, której droga życiowa okazuje się mocno zawikłana.

Zamiast opisów przyrody, szerokiej perspektywy społeczeństwa czy zobrazowanych scen walki przeniósł się do wnętrza kobiecej duszy, kreśląc psychologiczny obraz człowieka targanego rozterkami, niepewnościami i całkowicie owładniętego uczuciem miłości.

Ewę poznajemy jako niezbyt bogatą, młodą dziewczynę, która pracuje w biurze kolejowym. Jej dni upływają monotonnie. Dziewczyna nie może pozwolić sobie na żadne przyjemności i zachcianki, gdyż całą pensje musi oddawać rodzicom, którzy także zmagają się z brakiem funduszy. Utrzymują się oni tylko dzięki wynajmowaniu pokoi, jednak dochody te są niewystarczające.

Właśnie poprzez wynajmowanie pokoi główna bohaterka poznaje Łukasza Niepołomskiego i zakochuje się w nim. Niepołomski ma żonę i problemy z uzyskaniem rozwodu. Te trudności nie zniechęcają młodziutkiej dziewczyny, wręcz przeciwnie – nie chce rozstać się ze swoim wybrankiem.

Innego zdania jest matka Ewy, która perswaduje Łukaszowi ten niemający przyszłości związek i radzi, by wyjechał z miasta, co też czyni. Zakochana Ewa podąża w jego ślady i rzeczywiście odnajduje ukochanego. Okazuje się, że jest on ranny, gdyż uczestniczył w pojedynku. Ewa decyduje się zostawić miejsce swojego zamieszkania, bliskie osoby oraz rodziców i zająć się chorym Łukaszem.

Sielanka nie trwa jednak długo. Wspólne mieszkanie przynosi radosne chwile, jednak w pewnym momencie Łukasz oznajmia, iż musi wyjechać do Rzymu, by tam starać się o rozwód. Ewa zostaje sama z własnymi tęsknotami oraz dzieckiem, które wkrótce ma się narodzić.

Kiedy przychodzi czas rozwiązania, Ewa w szoku morduje niemowlę. Dowiaduje się także, że Łukasz nie ma zamiaru do niej wrócić, gdyż owszem, otrzymał rozwód, jednak zdążył się już ożenić z inną, bogatszą od Ewy kobietą.

Od tej pory kobieta stacza się po równi pochyłej. Związuje się z opryszkiem, niejakim Pochroniem i zostaje jego kochanką. Jest w patowej sytuacji, gdyż wspólnik Pochronia wie o tym, że Ewa zabiła własne dziecko i nie waha się tej wiedzy wykorzystać. Szantażuje dziewczynę, która musi zgodzić się na udział w morderstwie hrabiego Szczerbica, wcześniej opiekującego się Ewą.

Ewa zostaje prostytutką. Dowiaduje się, że bandyta Pochroń ma zamiar zorganizować napad na mieszkanie jej ukochanego Łukasza. Kobieta ostrzega go przed zbliżającym się niebezpieczeństwem, ale sama niestety ginie.

Fabuła „Dziejów grzechu” jest niemal melodramatyczna. Uznawana jest za jedną ze słabszych powieści Żeromskiego, podkreślano przekoloryzowanie, hiperbolizację i nierówność stylistyczną, jednak z drugiej strony doceniano wyraziście zarysowaną psychologię postaci i niespotykane wczucie się w sytuację kobiety, która potrafiła poświęcić wszystko dla ukochanego mężczyzny.

Powieść była trzykrotnie ekranizowana: w 1911 roku w reżyserii Antoniego Bednarczyka, w 1933  w reżyserii Henryka Szary oraz w 1975 roku w reżyserii Waleriana Borowczyka.