Pierre Choderlos de Laclos „Niebezpieczne związki” - opracowanie

„Niebezpieczne związki” Pierre'a Choderlos de Lacros to bardzo interesujące studium osiemnastowiecznej obyczajowości. Powieść ma charakter epistolarny (została napisana w formie 175 listów), co czyni jej wydźwięk bardzo realistycznym i jednocześnie mocno oddziałuje na wyobraźnię czytelnika, który często musi dopowiadać sobie zdarzenia, o których bohaterowie w swych listach ledwie wspominają.

Powieść składa się przede wszystkim z listów markizy de Merteuil do wicehrabiego de Valmont (i vice versa), innymi autorami są także prezydentowa de Tourvel, pani de Volanges, jej córka Cecylia (zaręczona z hrabią de Gercourt), kawaler Danceny oraz przyjaciółka Cecylii - Zofia Carnay.

Listy te tworzą szczególną sieć połączeń wszelkiego rodzaju, niezwykle wyczerpująco ukazując charaktery autorów i zależności pomiędzy nimi. Ogólny przekaz utworu demaskuje ogrom rozluźnienia moralnego wyższych klas - przykładami na to są postaci markizy de Merteuil oraz wicehrabiego de Valmont. Są oni niejako głównymi postaciami, katalizatorami wydarzeń w powieści; jako tacy zasługują na szczególną uwagę.

Markiza i wicehrabia (dawni kochankowie, teraz przyjaciele) są bez wątpienia osobami bardzo inteligentnymi. Cechuje ich również swoiste zblazowanie: oboje skoncentrowani są przede wszystkim na erotycznym wymiarze egzystencji i są gotowi poświęcić wiele (zwłaszcza innych ludzi) by zaspokoić swoje żądze. Wicehrabia jest zauroczony postacią mężatki, pani de Tourvel i postanawia zdobyć jej miłość, natomiast markiza dla zabawy stara się sprowadzić Cecylię ze ścieżki cnoty, popychając ją w ramiona zakochanego w niej Danceny.

Parę głównych bohaterów poznajemy w momencie, w którym de Merteuil sugeruje de Valmontowi, iż powinien uwieść młodziutką Cecylię. Markiza chce w ten sposób zemścić się na swoim kochanku, który porzucił ją właśnie dla Cecylii. Wicehrabia nie jest jednak zainteresowany, ponieważ zajęty jest zdobywaniem prezydentowej (choć jego listy często wskazują na fakt, że żywi do markizy uczucia głębsze, aniżeli tylko przyjaźń - z całą pewnością chętnie przystałby na ponowne zostanie jej kochankiem).

Listy obrazują sytuację coraz bardziej zapętloną, emanując mniej lub bardziej zawoalowaną erotyką. Cnota miesza się z pożądaniem, sukcesywnie narastają psychologiczne gierki wicehrabiego, listy na przemian wyrażają mocno zakorzenione zasady moralne i zdradzają coraz mocniejsze pragnienie ulegnięcia pokusie.

„Niebezpieczne związki” to frywolny obraz upadku moralności. Toczona przez markizę i wicehrabiego gra jest świadectwem nieustannej obecności pożądliwej strony człowieczej natury i stanowi jakże inne od zwykle przedstawianego w dziełach prozatorskich epoki wyobrażenie jej obyczajowości.