Juliusz Verne „W 80 dni dookoła świata” - Dwie postawy wobec świata: Passepartout oraz Fogg

Powieść pod tytułem „W 80 dni dookoła świata” J. Verne' a opowiada o karkołomnym, lecz jak się okazuje nie niemożliwym, przedsięwzięciu pokonania trasy wokół globu w 80 dni. W podróż tę wyrusza ekscentryczny, angielski dżentelmen Fileas Fogg. Towarzyszy mu służący, z pochodzenia Francuz, Obieżyświat. Podróż niosąca liczne wyzwania wydobywa prawdziwe cechy charakterów pana i sług. W obliczu nietypowych, a czasem również niebezpiecznych, sytuacji objawią się skrajne różne postawy wobec świata, reprezentowane przez podróżników.

Zacznijmy rzeczy najbardziej oczywistych. Fileas Fogg jest Anglikiem. Autor wyposażył go w typowe cechy tego narodu, do których należą niewątpliwie: opanowanie, dystans do świata,  powściągliwość, i coś, co określa się mianem „angielskiej flegmy”, a przejawia się w ruchach, usposobieniu, a także wpływa na relacje z otoczeniem. Pan Fogg potrafił nawet w najtrudniejszych sytuacjach zachować zimną krew. Gdy poszczególne etapy jego podróży zostają zakłócone przez nieprzewidziane okoliczności, wewnętrzny spokój pozwala mu trzeźwo myśleć i dzięki temu zawsze udaje się znaleźć rozwiązanie. Fileas Fogg jest człowiekiem małomównym. Nie widzi powodu, dla którego miałby opowiadać o sobie, a już na pewno nie dzieli się swymi uczuciami. Jeden raz zrobił wyjątek od tej reguły, ale i sytuacja była wyjątkowa. Gdy pani Auda zaproponowała mu małżeństwo, przyznał się do uczuć jakie do niej żywi.

Obieżyświat jest Francuzem i, jak czytamy w powieści, „był on nieodrodnym synem Paryża”. W młodości włóczył się po świecie. Lubił podróżować, a to oznacza naturę ciekawą świata. Można powiedzieć, że był kolekcjonerem doznań. Podczas podróży u boku pana Fogga, chłonie każdą nową sytuację, chce zobaczyć i doświadczyć jak najwięcej. Choć w podróż tę wyruszył niechętnie, bo przyjmując służbę u angielskiego dżentelmena liczył, że wreszcie uda mu się ustatkować, to jego prawdziwa natura szybko dała o sobie znać. Fileas Fogg natomiast, wcale nie jest ciekawy świata. Traktuje on tę wyprawę jako cel sam w sobie. Interesuje go tylko to, czy zdoła dopasować życie do matematycznych obliczeń.

W przeciwieństwie do swego pana Obieżyświat był gadatliwy i bardzo towarzyski. Cechy te niejednokrotnie wpędzały go w kłopoty. Obu podróżników różni stosunek do pieniędzy. Fileas Fogg, który przeznaczył na wyprawę dwadzieścia tysięcy funtów, dysponuje nimi dość swobodnie. Pieniądze stanowią dla niego wartość o tyle, o ile umożliwiają pokonywanie kolejnych etapów podróży. Dla Francuza natomiast pieniądze są wartością samą w sobie. Czuje skurcz w okolicy serca, gdy jego pan za bajońskie sumy kupuje słonia, czy statek. Czuje również wyrzuty sumienia, gdy majątek Fogga topnieje wskutek jego lekkomyślności. Jest jednak cecha, która łączy obu bohaterów. Niewątpliwie obaj są odważni. Nie wahają się zaryzykować życia by uwolnić panią Audę. Jednak nawet w tej sytuacji dają się zauważyć różnice w temperamentach bohaterów. Podczas gdy pan Fogg próbuje konwencjonalnych metod, Obieżyświat wykorzystuje swą fantazję, graniczącą z głupotą. O charakterze Fileasa Fogga świadczą jego czyny. W każdej sytuacji był dżentelmenem. Nigdy nie zrobił nic, czego mógłby się wstydzić. Jego stoicki spokój i niezwykła, choć skrywana odwaga, niejednokrotnie ratowała towarzyszy podróży z opresji. Polubił swojego służącego i choć nigdy nie wyraził tego słowami, to wielokrotnie dowiódł czynami.