Rola katarynki w utworze Bolesława Prusa „Katarynka”

By wytłumaczyć rolę i znaczenie katarynki w noweli Bolesława Prusa, warto zaznajomić się z teorią sokoła Paula Heyse. Paul Johann Ludwig von Heyse był niemieckim pisarzem żyjącym na przełomie XIX i XX wieku. W 1910 roku został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Był on twórcą Falkentheorie, czyli teorii sokoła. Wzbogacił on klasyczny schemat noweli o jeden, bardzo istotny element. Heyse zaznaczył, że w każdej noweli możemy odnaleźć centralny motyw (tzw. sokół noweli), szczególnie wyróżniający ośrodek kompozycyjny. Zazwyczaj sokołem noweli był konkretny przedmiot, który poza powszechnym zastosowaniem posiadał wyjątkowe, symboliczne znaczenie, które objawiało się w motywie kulminacyjnym utworu. Heyse twierdził, że centralny motyw noweli organicznie wiązał się z akcją utworu, a wskazówki, co jest sokołem noweli powinniśmy szukać w tytule utworu. Sokół noweli na ogół przyczyniał się do przemiany wewnętrznej bohatera zachodzącej na końcu opowiadania.

W noweli Bolesława Prusa centralnym motywem jest tytułowa katarynka. Katarynka to przenośny, mechaniczny instrument. Pokręcanie korbą znajdującą się z reguły z boku instrumentu, wprawiało mechanizm w ruch i z katarynki wydobywały się przeróżne melodie....