Daniel Naborowski „Cnota grunt wszystkiemu” - interpretacja i analiza wiersza

Utwór D. Naborowskiego „Cnota grunt wszystkiemu” to wiersz rymowany, niepodzielony na strofy, lecz charateryzujący się rerularnymi rymami parzystymi (aabb).

Przesłanie wiersza demaskuje nietrwałość i ulotność dóbr materialnych, przeciwstawionych wartościom duchowym - cnotom. Ten motyw często pojawia się w twórczości Naborowskiego, w której kunsztowna barokowa forma łączy się z nie mniej barokowym przeświadczeniu o marności ludzkiego życia.

Pierwszy wers wiersza „Fraszka wszytko na świecie, fraszka z każdej strony!” jest wyraźnym nawiązaniem do twórczości Jana Kochanowskiego („Tren XI”, „O żywocie ludzkim”). Obu poetów charakteryzuje pewien pesymizm światopoglądowy, z tą tylko różnicą, że u Kochanowskiego zjawisko to spowodowane jest utratą córeczki, natomiast Naborowski posiada niejako wrodzony ton moralizatorski.

Wiersz opisuje wszystkie możliwe dla człowieka współczesnego poecie dobra, które może ofiarować mu świat. Wśród dóbr tych możemy wyszczególnić: pałace i bogactwa, wykwintne jadło, piękna i szlachetnie urodzona żona, liczne potomstwo, wielu sług, wielki rozum, sława („Nic to, że się ty światu podobasz wszytkiemu”). Naborowski wspomina również dobra takie, jak piastowanie wysokich urzędów, w tym kościelnych. Wszystko to jawi mu się jako niestałe i na wskroś ludzkie, a tym samym ulotne i bez znaczenia. Nieważne, że życie nasze przepełnia „Szczęście nad Tryjony” (ponad gwiazdy), nieważne, jak długo żyjemy w szczęściu i dostatku, ponieważ kiedyś wszystko to musi dobiec końca, który ukaże prawdziwą istotę życia oraz ogrom jego marności. „Nic to, byś miał tysiąc lat szczęsne panowanie, / Bo iż to wszytko mija, za nic wszytko stanie”.

Mianem prawdziwej wartości w życiu określa poeta cnotę. Tylko cnota pozwala nam wieść życie przepełnione sensem, ponieważ tylko ona nadaje życiu sens. Ponadto w przeciwieństwie do wartości materialnych, wartość cnoty nie znika nigdy, lecz sprawia, że wspomnienie o człowieku staje się nieśmiertelne - „Sama cnota i sława, która z cnoty płynie, / Nade wszytko ta wiecznie trwa i wiecznie słynie”. Posiadający cnotę człowiek posiada tym samym wszystko, choćby był biedakiem i nie miał niczego. Natomiast człowiek cnoty pozbawiony nie ma niczego, choćby posiadał wszystkie dobra tego świata. „A bez tej kto umiera, już nic ze wszytkiego”.