Manicheizm - co to jest manicheizm? Definicja, założenia, historia

Manicheizm to rodzaj religii, której nazwa pochodzi od jej twórcy – Maniego, zwanego także Manicheuszem bądź Manesem. Urodził się on w Persji w III wieku naszej ery  i już od najmłodszych lat przejawiał niezwykłe zdolności. W wieku lat dwunastu miał mieć pierwsze objawienia, które później się powtarzały i były impulsem do stworzenia manicheizmu, który oparty był na założeniach wielu innych religii.

Manicheizm powstał w III wieku jako mieszanka różnych systemów religijnych i filozoficznych. Głównymi komponentami był zoroastryzm (inaczej zaratusztrianizm, a więc religia monoteistyczna stworzona przez Zaratusztrę, żyjącego na terenie dzisiejszego Iranu ok. 1000r. p.n.e.), buddyzm i chrześcijaństwo.

Podstawą owej religii jest przekonanie o dualizmie przenikającym wszelkie aspekty istnienia. Dualizm ten to oczywiście opozycja światła i ciemności, dobra i zła, porządku i chaosu. Przeciwieństwa te cały czas walczą o dominację jednego nad drugim.

Nie zawsze jednak tak było. Według manicheizmu, na początku oba pierwiastki pozostawały oddzielone od siebie i żadne z nich nie chciało zawładnąć tym drugim. Był to tzw. złoty wiek. Później jednak elementy owe zaczęły walczyć ze sobą, próbowały zniszczyć swoje przeciwieństwo. Ów czas właśnie teraz ma miejsce. Nadejdą jednak takie dni, kiedy pierwiastki znów się rozdzielą i zapanuje pokój.

Jednak wielka walka nie toczy się tylko globalnie, ale także w każdym człowieku. W ogóle już sam przejaw życia materialnego na ziemi uważany jest przez manichejczyków uważany za oznakę panowania pierwiastków ciemności, gdyż każda materia jest z gruntu zła. Każdy człowiek przed swoim urodzeniem był eonem, natomiast poczęcie i narodzenie sprawiły, że przestał być tylko duchowym bytem, natomiast oblekł się w materię. Z tego względu manichejczycy proponowali celibat, gdyż to ograniczyłoby w jakiś sposób powstawanie materii.

Jednak manichejczycy nie mieli złudzeń co do kondycji ludzkiej. Każdy człowiek uwikłany jest w zło, gdyż przenika ono cały świat i każdą jednostkę. Każdy człowiek posiada dwie dusze – należącą do dobra i do zła. Każda z nich odpowiada za konkretne ludzkie uczynki.

Dobro i zło są na stale wpisane w naszą kondycję i świat, ponieważ powstał on właśnie dzięki tym wartościom. Mitologia manichejska mówi, że na początku odbyła się wielka bitwa pomiędzy Złym Bogiem, dzięki któremu powstała materia, i Dobrym Bogiem, którego przymiotami były eony: rozum, intelekt, post, poznanie oraz myśl.

Racjonalizm i rozum były bardzo ważnymi wartościami dla manicheizmu. Stanowiły one drogę, dzięki której człowiek mógł powoli uwalniać się spod wpływu złej mocy. Zwykle religie zakładają przede wszystkim konieczność duchowego rozwoju, manichejczycy oprócz etyki i moralności, stawiali także na rozwój intelektualny, dzięki któremu człowiek mógł poznawać lepiej siebie i zbliżyć się do Boga.

Ścieżka rozumu pomagała człowiekowi odnaleźć swoje miejsce w świecie, rozeznać się w aktualnym położeniu oraz wyznaczać określone cele w przyszłości. Manicheizm nie jest więc religią w typowym znaczeniu tego słowa, gdyż zawiera wiele komponentów filozoficznych i naukowych.

Najsłynniejszym wyznawcą tego systemu był św. Augustyn, którego ujęła właśnie racjonalność manicheizmu. Święty odstąpił później od wyznawania poglądów Maniego i obrócił się przeciwko niemu.

Sam system religijno-filozoficzny był bardzo popularny i jej założyciel wyruszał z wieloma misjami w celu propagowania swoich poglądów. Odwiedzał przede wszystkim Persję, gdzie zdobył największa ilość zwolenników. Niestety, ze względu na spory z wyznawcami zoroastryzmu, który był oficjalną religią w państwie Perskim, Mani został zabity. Jego poglądy dotarły jednak do Syrii, Mezopotamii, zachodniej Azji, a nawet do Chin.