Popielec - Środa Popielcowa - co to jest Środa Popielcowa? Historia, post, obrzędy

Środę Popielcową w dawnej Polsce nazywaną Wstępną Środą. Było tak dlatego, ponieważ wtedy rozpoczyna się czterdziestodniowy okres (nie są wliczane do niego niedziele) Wielkiego Postu. Jako że Niedziela Wielkanocna jest świętem ruchomym, również Popielec ma taki właśnie charakter. Trzeba także zaznaczyć, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu zupełnie inaczej przeżywano ten czas. Ludzie bardzo rygorystycznie podchodzili do kościelnych nakazów i sprawiali sobie wiele niedogodności, by zjednoczyć się z cierpiącym Jezusem.

W Środę Popielcową zalecane są post ścisły (spożycie 3 posiłków – jeden do syta i dwa lekkie) oraz wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. W czasie liturgii tego dnia ksiądz posypuje głowy wiernych popiołem (czyniąc na nich znak krzyża) i wypowiada następujące słowa: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” lub „Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz”. Obrzęd ten wywodzi się ze starożytności, kiedy to ludzie, na znak pokuty, także posypywali swoje głowy popiołem. Natomiast wypowiadane przez kapłana słowa dotyczą kruchości życia oraz tego, co powinno zajmować w nim najważniejsze miejsce – Słowa Bożego.

Geneza Środy Popielcowej sięga do pierwszych wieków chrześcijaństwa. Jeszcze w III w. okres postu trwał tylko tydzień, jednak już w następnym stuleciu został na pamiątkę pobytu Jezusa na Pustyni oraz wędrówki Izraelitów do Ziemi Kanaan przedłużony do 40 dni. W pulę tę nie wliczano niedziel. Jak zostało wspomniane powyżej – już wtedy pokutnicy posypywali swoje głowy popiołem. Zwyczaj ten za obowiązujący w całym Kościele uznał papież Urban II (było to w XI w.).

W tradycji Środa Popielcowa była przez długi czas czymś, co moglibyśmy dzisiaj określać jako „dzień przechodni”. Jeszcze rankiem i w południe trwały zabawy, a ludzie cieszyli się ostatnimi chwilami karnawału. Natomiast już wieczorem wierni zbierali się w świątyniach i rozpoczynali okres postu. Dzisiaj sytuacja ta wygląda inaczej i ostatnim dniem czasu radości jest wtorek poprzedzający Popielec.

Symbolika Środy Popielcowej jest mocno eschatologiczna. Odnosi się głównie do rzeczy ostatecznych i podkreśla ulotny wymiar ludzkiej egzystencji.