Wielki Czwartek - post, liturgia, obrzędy. Opis Wielkiego Czwartku i jego znaczenie

Wieczorną mszą Wieczerzy Pańskiej, odbywająca się w Wielki Czwartek, rozpoczyna się tzw. Triduum Paschalne – najważniejszy okres w kalendarzu liturgicznym, którego istotą jest rozważanie męki, śmierci oraz zmartwychwstania Jezusa Chrystusa.

Wielki Czwartek jest świętem ruchomym i przypada trzy dni przed Niedzielą Wielkanocną. We wszystkich kościołach parafialnych odbywa się wtedy tylko jedna liturgia – wspominana wcześniej msza Wieczerzy Pańskiej. Stanowi ona pamiątkę ostatniej wieczerzy, podczas której Chrystus ustanowił sakramenty kapłaństwa i eucharystii. W czasie tego spotkania Zbawiciel najpierw połamał chleb i rozlał wino (co stanowi nawiązanie do żydowskiej tradycji), po czym uczynił je swoim Ciałem i swoją Krwią. Następnie obmył nogi apostołom, czym dał dowód, że prawdziwa miłość objawia się w pokorze i codziennej służbie bliźniemu. Po tych wydarzeniach, wraz z uczniami, udał się do ogrodu Getsemani (Ogród Oliwny), gdzie został pojmany przez żołnierzy.

We wczesnych latach Kościoła katolickiego Wielki Czwartek celebrowany był inaczej. Odprawiano wtedy trzy msze święte, które miały odrębne „zadania”. Pierwsza z nich skierowana była dla grzeszników i dotyczyła pojednania z nimi. Z następną wiązało się poświęcenie olejków, natomiast ostatnia Eucharystia sprawowana była dla ludu. Dzisiaj w ten dzień odprawiane są tylko dwie liturgie. Pierwsza zwana jest mszą krzyżma świętego i odbywa się w kościołach katedralnych. W jej czasie święcone są święte olejki, używane później podczas chrztów, bierzmowania i ostatnich namaszczeń. Drugą jest wspominana wcześniej msza Wieczerzy Pańskiej. Po jej zakończeniu Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do ciemnicy (upamiętniającej więzienie Chrystusa), a z ołtarza zdejmowane są świece, krzyż, obrusy oraz mszał. Tabernakulum zostaje otwarte i puste, a wieczna lampka przestaje świecić.

Liturgia Wielkiego Czwartku jest obrzędem niezwykle specyficznym. Z jednej strony łączy się z radością i dziękczynieniem za ustanowienie sakramentów kapłaństwa oraz eucharystii, a z drugiej – zawiera się w niej żal powiązany z ostatnimi chwilami Jezusa przed śmiercią. Dlatego też w kościołach używa się klekotek (zamiast gongów), a organy i dzwony milkną.