Nirwana - definicja, znaczenie, opis nirwany w buddyzmie

Nirwana - dosłownie oznacza „zdmuchnięcie”, „zgaśnięcie”. Jest to jedno z najważniejszych pojęć w religii buddyzmu, hinduizmu oraz wszystkich innych naukach dharmicznych. Nirwana jest stanem, do którego może dojść każdy człowiek. Bywa nazywany wchodzeniem na wyższe piętra samoświadomości lub wyzwoleniem od niewiedzy. Osiągają go jednak nieliczni.

Według buddyzmu jedyną i najpoważniejszą przyczyną cierpienia jest pragnienie, pożądanie czegoś. Natomiast nirwana jest całkowitym wyzwoleniem się od tych ziemskich pożądań. Zwana jest stanem szczęśliwości. Nirwana kończy jednocześnie cykl reinkarnacji (ponownych wcieleń), czyli kręgu sansary. Dusza człowieka może wtedy odpocząć, nie przylega do niej już dłużej karma odpowiedzialna za wędrówkę ducha w poszukiwaniu nowego ciała.

Stan bywa porównywany do zdmuchnięcia ognia palącej się świeczki. Symbolem nirwany jest rysunek człowieka medytującego wpisanego w kwiat lotosu. Nirwana to dążenie każdego buddyjskiego wyznawcy. Dusza raz po raz wcielana w różne reinkarnacje może odnaleźć ukojenie tylko w nirwanie, jednak, aby jej dostąpić, trzeba sobie na to zapracować. Aby uzyskać zaszczytu nirwany, trzeba podążać do niej jedną z ośmiu ścieżek. Są to: 1. Należyty pogląd, 2. Należyta postawa, 3.Należyte życie, 4. Należyte dążenie, 5. Medytacja, 6. Pogrążenie, 7. Przebudzenie, 8. Czyste poznanie. Tak, jak świat krępuje duszę człowieka różnego rodzaju więzami, tak właśnie nirwana ma być rozsznurowaniem tych więzów, uwolnieniem.

Osiem różnorakich ścieżek przywołuje podstawowe zasady, jakimi powinien kierować się człowiek, aby dostąpić tego wyzwolenia. Jest to przede wszystkim umiejętność wyrzeczenia się ziemskich pragnień i doznań, uznanie nauk Buddy za prawdę, bycie życzliwym dla wszystkich stworzeń - nawet tych najmniejszych i pokrzywdzonych, unikanie wyrządzania innym szkód i sprawiania bólu. Nirwany można dostąpić za życia, jednak jej pełnię dusza pozna dopiero po śmierci. Po osiągnięciu nirwany, umysł jest w stanie przyswoić „wiedzę doskonałą”.

Osiągnąć nirwanę można także, uświadamiając sobie podstawowe zasady buddyzmu: 1. Jesteśmy niedoskonali, nieszczęśliwi i pełni cierpienia, 2. Przyczyną cierpienia jest pożądanie i pragnienie, które z kolei są źródłem wszelkiego działania i ponownych narodzin, 3. Z narodzin powstaje smutek, choroba, starość i śmierć, 4. Przyczyną pragnień i pożądania jest niewiedza, 5. Od niewiedzy trzeba się uwolnić przy pomocy nauki Buddy. Osiągnięcie nirwany wiąże się więc z wyzbyciem pożądania przede wszystkim wiedzy. Niewidza prowadzi do zła.

Człowiek jest w stanie osiągnąć nirwanę jeszcze w czasie życia, jednak jest ona połowiczna, bo dopiero po śmierci jest to stan pełny. Osoby, które dostąpiły zaszczytu nirwany nazywane są przydomkiem arhat, co oznacza „czcigodny”. Jest to swego rodzaju ideał, doi którego dążą wyznawcy buddyzmu na całym świecie. Do osiągnięcia stanu nirwany człowiekowi nie jest potrzebny nikt - tylko on sam i jego wola. Dlatego też buddyzm nie zajmuje się bogami, ich powstaniem, czy ogólnie istnieniem. Człowiek jest bytem niezależnym.

Pojęcie nirwany jako absolutu używane jest także w (w obrębie buddyzmu)mahajanie. Tutaj nirwana zależy nie tylko od samych wysiłków człowieka, ale i od decyzji Bodhisattwy - utożsamienia idealnego bóstwa. Decyduje ono, czy dusza człowieka powinna wcielić się po raz następny, czy też zakończyć swój cykl reinkarnacji i dostąpić nirwany. Stan ten często bywa nazywany zbawieniem. Nirwana to najwyższy cel i pragnienie harmonii, wewnętrznego spokoju oraz spełnienia.