Papież Leon XIII - życiorys, pontyfikat, encykliki

Papież Leon XIII swój pontyfikat sprawował w okresie od 20 lutego 1878 r. do 20 lipca 1903. Wcześniej nazywał on się Gioacchino Vincenzo Raphaelo Aloisio Pecci. Przyszedł na świat 2 marca 1810 r. w miejscowości Carpineto, która znajduje się we Włoszech, w prowincji Rzym.

Gioacchino Pecci pochodził z rodziny szlacheckiej. Wielki wpływ wywarł na niego ojciec – pełniący obowiązki administratora rady miasta w Carpineto. Był to człowiek niezwykle utalentowany w dziedzinie dyplomacji, potrafił jak nikt inny godzić sprzeczne interesy i wypracowywać porozumienie. Jego syn – Gioacchino (Joachim) – został posłany do jezuickiego kolegium w Viterbo. Następnie uczęszczał do Kolegium Rzymskiego i Kościelnej Akademii Szlacheckiej. Już w wieku 26 lat obronił doktorat z teologii oraz praw – kanonicznego i cywilnego. Rok później – w 1837 r. – uzyskał święcenia kapłańskie. Następnie pełnił obowiązki nuncjusza apostolskiego w Belgii (1843-1846) oraz arcybiskupa Perugii (1846-1878). Na jego działania wielki wpływ miało wychowanie, jakie odebrał. Widział wielką potrzebę niesienia pomocy ubogim, czego doświadczał przez całe dzieciństwo, gdyż przed jego domem rodzinnym ustawiały się tłumy potrzebujących pomocy. Giacchino Pecci miał pełną świadomość tego, że Kościół musi wyjść naprzeciw potrzebom ludzi.

Leon XIII rozpoczął swój pontyfikat dnia 20 lutego 1878 r. Dzisiaj papież ten uważany jest za pierwszego z „nowoczesnych” następców św. Piotra, którzy dostrzegli konieczność dialogu Kościoła ze społeczeństwem. W sprawach teologicznych Leon XIII był wielkim zwolennikiem tomizmu i neoscholastyki. Uznał te nurty filozoficzne za najważniejsze i fundamentalne w doktrynie Kościoła. Gioacchino Pezzi okazał się także niezwykle wprawionym dyplomatą – dzięki niemu Watykan nawiązał stosunki z Rosją, Anglią, Norwegią, Stanami Zjednoczonymi. Jego działania międzypaństwowe znacznie ograniczał konflikt z Włochami – tzw. kwestia rzymska, czyli spór Zjednoczonego Królestwa Włoch i Watykanu o Rzym.

Leon XIII wydał w ciągu swojego pontyfikatu wydał aż 22 encykliki. To właśnie te dokumenty są nośnikami jego najważniejszych poglądów teologicznych, filozoficznych oraz politycznych. Pierwsza z nich, która ukazała się w kwietniu 1878 r. – „Inscrutabili Dei consilio” („Nieprzeniknionym wyrokiem Bożym”) – podjęła temat zła i wielkiej misji Kościoła, jaką jest zwalczanie go. Jednakże do najważniejszych dokumentów opublikowanych przez Leona XIII należą: „Duturnum illud” oraz „Rerum novarum”. Pierwsza z nich ukazała się w czerwcu 1881 r. Dotyczyła ona kwestii władzy oraz omawiała ją z religijnej perspektywy. Wydana została z powodu nasilających się wystąpień antyrządowych. Papież wyraził w niej poglądy przeciwne demokratom i liberałom, których dążenia do wolności zrodziły wiele krwawych wydarzeń.

Jednakże jeszcze ważniejszym dokumentem okazała się encyklika „Rerum novarum” („Rzeczy nowych”). Data jej wydania to 15 maja 1891 r. Dzisiaj badacze życia kościelnego uznają ją za jeden z przełomowych dokumentów w historii. Była ona reakcją na rosnące w siłę ruchy socjalistyczne i komunistyczne. Myślą przewodnią tego dzieła jest przekonanie o tym, że państwo i Kościół muszą połączyć swoje siły w pokonywaniu palących kwestii społecznych. Leon XIII ogłosił pogląd, według którego przyszli księża powinni także być kształceni w naukach społecznych, co mogłoby pomagać w lepszym oddziaływaniu na ludzi. Niezwykle ważnym wątkiem tego dzieła jest również opisanie relacji między pracownikami a pracodawcami. Papież widział rolę Kościoła w tym, by je regulować i nie doprowadzać do nadużyć. Widać więc, że „Rerum novarum” to encyklika szczególnie mocno zaangażowana w życie społeczne.

Pontyfikat Leona XIII przypadł na bardzo trudne lata w historii Europy. Był to czas ścierania się nowych nurtów politycznych oraz kształtowania się niezwykle silnych ruchów społecznych. Jednakże mimo tych przeszkód (a może właśnie dzięki nim), dzisiaj ocenia się Leona XIII niezwykle pozytywnie i widzi się w nim papieża bardzo zaangażowanego w sprawy społeczne.