Struktura społeczna - definicja. Koncepcja gradacyjna struktury społecznej

Pojęcie struktury społecznej stworzył Herbert Spencer, który porównał społeczeństwo do organizmu ludzkiego. Możemy ją definiować zatem jako pewien układ elementów, które stanowią kolejne części składowe społeczeństwa. Muszą występować między nimi wzajemne powiązania, procesy oraz hierarchia.

Ludzie są bardzo zróżnicowani pod wieloma względami, wyróżniają ich na przykład: zawód, poziom wykształcenia, prestiż, kultura, styl życia, wiek, płeć, poglądy społeczne, poglądy polityczne, stan majątkowy, miejsce zamieszkania itd.

Jako elementy struktury społecznej możemy wymienić:

- strukturę klasową – najistotniejszą kwestią jest tu status społeczny,
- strukturę warstwową – determinantą jest pozycja, jaką mamy w społeczeństwie, zajęcie, które wykonujemy, prestiż społeczny,
- strukturę zawodową – najistotniejszy jest zawód, który wykonujemy,
- strukturę demograficzną – dzieli ona społeczeństwo według wieku, płci, miejsca zamieszkania i innych.

Gradacja to hierarchiczne rozmieszczenie elementów według określonego wzoru i konkretnych kryteriów selektywnych. Autorem pojęcia gradacyjnej struktury społecznej jest słynny socjolog –  Max Weber. Uważał on jednak, że człowiek nie jest na stałe przypisany do jakieś warstwy, od niego zależy bowiem, czy zmieni on swoją pozycję w społeczeństwie, czy też nie.

Ludzi dzielimy przez pryzmat posiadanych przez nich cech. Społeczeństwo jawi się nam jako warstwowe; gdzie każda jego część ma swoje zadania do wypełnienia. Istnieją:

- warstwy wyższe – elita,
- warstwy średnie (ta jest podstawowa i najważniejsza, również zwykle najszersza),
- warstwy niższe.