Stanisław Ossowski - struktura społeczna. Koncepcja gradacyjna struktury społecznej wg Ossowskiego

Struktura społeczna rozumiana jest jako układ wzajemnie powiązanych ze sobą elementów, będących częściami składowymi całego społeczeństwa. Zachodzą tam różnego rodzaju procesy oraz wyróżnia się hierarchię społeczną.

Gradacja jest jedną z koncepcji struktury społecznej. Pojęcie to stworzył wybitny socjolog niemiecki Max Weber, który twierdził, że człowiek nie jest na stałe przypisany do jakieś warstwy, od niego zależy, czy będzie on w stanie zmienić swoją pozycję w strukturze społecznej. Główną determinantą tego podziału jest status społeczny.

Społeczeństwo ujawnia nam się jako warstwowe, gdzie każda część ma swoje zadania do wypełnienia. Istnieją:

- warstwa wyższa – elita,
- warstwa średnia (najważniejsza w tej koncepcji),
- warstwa niższa.

Max Weber twierdził, że aby utworzyć strukturę społeczną, niezbędna jest ciągła rywalizacja między poszczególnymi jej elementami, nie zaś tak jak uważał Karol Marks – że istnieje nieusuwalny konflikt społeczny.

Obecnie nie istnieją jasno określone warstwy społeczne, gdyż występują płynne przejścia między nimi tworzące klasy pośrednie.

Polski socjolog Stanisław Ossowski w swojej książce pt.: „O strukturze społecznej” podaje dwie odmiany gradacji:

1. prostą – gdy ustalając hierarchię, bierzemy pod uwagę tylko jedną cechę, np. wykształcenie, stan majątkowy, miejsce zamieszkania,
2. syntetyczną – ustalając strukturę społeczną, bierzemy pod uwagę nie jedną cechę, ale kompilację kilku, tak, aby ich punktem wspólnym był prestiż społeczny.