Repatriacja - co to jest repatriacja? Definicja, charakterystyka, przykłady

Repatriacja jest pojęciem oznaczającym specyficzny rodzaj migracji ludności. Polega ona na powrocie do ojczyzny osób, które z rozmaitych względów (wojennych, politycznych, środowiskowych) musiały w przeszłosci opuścić swój kraj (źródłosłów: re – oznaczające powrót, patria – ojczyzna). Pojęcie to najczęściej odnosi się do jeńców wojennych, którzy po latach więzienia na obczyźnie wracają w rodzinne strony, emigrantów lub osób przymusowo przesiedlonych.

Obowiązująca ustawa stwierdza, że repatriantem może być także osoba pochodzenia polskiego, czyli np. taka, której przodkowie zostali wysiedleni z kraju, a ona wychowała się za granicą. Nie ma tutaj powrotu do ojczyzny, ponieważ dana osoba nigdy nie mieszkała w Polsce, co więcej, jej przodkowie mogli zamieszkiwać tereny, które współcześnie nie należą do granic Polski (np. tereny wschodnie kraju przed 1939 r.).

Powyższe odejście od dosłownego znaczenia słowa repatriant i repatriacja nie jest jedynym. Współcześnie repatriacją, często błędnie, określa się przyjazdy do Polski osób wysiedlonych w latach II wojny światowej do Kazachstanu czy na Syberię. Nie jest to repatriacja w ścisłym tego słowa znaczeniu wówczas, gdy wracali oni do naszego kraju, lecz nie na tereny przez nich opuszczone (węższe rozumienie ojczyzny jako ziemi rodzinnej – ziemi ojców, a nie zamieszkiwanego państwa), np. opuszczając tereny Kresów, musieli osiedlać się na tzw. ziemiach odzyskanych – czyli w Polsce zachodniej.    

Kolejnym błędnym sposobem używania pojęcia repatriacji jest określanie nim zjawiska masowego i przymusowego przesiedlania obywateli danego kraju do ojczyzny, mieszkającymi poza jego granicami, związanego ze zmianami granic lub zmianą statusu państwa. Przykładem mogą być wysiedlenia Włochów z Libii na przełomie lat 60. i 70. XX w., po dojściu do władzy M. Kaddafiego lub wysiedlenia Hiszpanów z Algierii, po uzyskaniu przez nią niepodległości.

Prawidłowym użyciem pojęcia „repatriacja” jest określenie powrotu do kraju osób wywiezionych w czasie II wojny światowej na roboty przymusowe do III Rzeszy, pod warunkiem, że osoby te powracały do zamieszkiwanych wcześniej okolic.Warto zaakcentować także, że zjawisko repatriacji jest nacechowane pozytywnie i zależy od wolnej woli ludzi, którzy podejmują decyzję o powrocie do ojczyzny.