Konwencja z Montego Bay - Konwencja o prawie morza (1982 r.) - cel, treść, skutki

Dnia 10 grudnia 1982 r. w Montego Bay (Jamajka) podpisana została Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza. Konwencja, o której mowa, jest także nazywana – ze względu na miejsce podpisywania – Konwencją jamajską. Umowa została sporządzona w czasie obrad III Konferencji Prawa Morza ONZ, która rozpoczęła się 3 grudnia 1975 r. w Nowym Jorku i zakończyła się 10 grudnia 1982 r. właśnie w Montego Bay.

Konwencja z Monte Bay jest obszerna, składa się na nią aż 320 artykułów i 9 załączników. Pierwsze artykuły Konwencji określają ogólne pojęcia, jakie są w niej stosowane. Artykuł siedemnasty Konwencji omawia, na przykład, prawo nieszkodliwego przepływu przez morze terytorialne. Zapisy Konwencji mówią o nim, iż jest nieszkodliwy wtedy, gdy nie zagraża bezpieczeństwu państwa nadbrzeżnego. Przepływ obcego statku uważa się z kolei za zagrażający bezpieczeństwu państwa nadbrzeżnego wtedy, gdy statek podejmuje na morzu działania grożące politycznej niezawisłości tego państwa lub w przypadku złamania jakiejkolwiek formuły zawartej w Karcie Narodów Zjednoczonych. Natomiast w prawie nieszkodliwego przepływu statek może się zatrzymać wtedy, gdy dostosuje się do ustaw i przepisów państwa nadbrzeżnego, a które pozostają zgodne z wytycznymi Konwencji.

Artykuł 38 Konwencji określa z kolei prawo przejścia tranzytowego przez cieśniny używane do żeglugi międzynarodowej, pomiędzy jednym obszarem morza otwartego lub strefy ekonomicznej a drugim obszarem morza otwartego lub strefy ekonomicznej. Korzystać z owego prawa przejścia tranzytowego przez cieśniny (wymienione w artykule 37)  mogą wszystkie statki morskie i powietrzne, z wyjątkiem sytuacji, gdy cieśninę tworzy wyspa należąca do państwa położonego nad cieśniną i jego ląd stały.

Konwencja określa również prawo nieszkodliwego przepływu przez cieśniny, które znajduje zastosowanie w cieśninach używanych do żeglugi międzynarodowej. Konwencja stwarza także termin „państwo archipelagowe”, który oznacza państwo, które składa się z archipelagów. Ponadto konwencja wspomina o gatunkach anadromicznych i katadromicznych (przemieszczających się w ciągu swojego życia z różnych powodów „w górę” i „w dół” zbiornika wodnego) – strona konwencji jest zobowiązane do zapewnienia im normalnego funkcjonowania oraz ochrony.

Dodatkowo na mocy Konwencji utworzono: Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza, Komisję Granic Szelfu Kontynentalnego oraz Międzynarodową Organizację Dna Morskiego.