Kara kryminalna - Kara - co to jest kara? Definicja, funkcje, odmiany kar kryminalnych

Wiele aspektów codziennego życia człowieka jest uregulowanych prawnie. Świadome przekroczenie norm prawnych zawartych w katalogu Kodeksu karnego nazywa się przestępstwem. Prawo karne zawiera jednak nie tylko katalog możliwych do popełnienia przestępstw, ale też ustala kary grożące za popełnienie konkretnych czynów.

Kara kryminalna jest więc reakcją państwa na popełnienie przestępstwa, wyraża ona dezaprobatę wobec sprawcy przestępstwa i ma na celu zapobiec popełnianiu kolejnych takich przestępstw w przyszłości, zarówno przez danego przestępcę, jak i przez innych ludzi (funkcja odstraszająca).

Poza wspomnianym celem kary kryminalnej, pełni ona także inne ważne funkcje. Po pierwsze, ma funkcje odwetowe – poprzez nią zostaje bowiem wymierzona sprawiedliwość. Po drugie – funkcje izolujące, które sprowadzają się do izolowania przestępców od otoczenia, któremu mogą oni zagrażać. Inne funkcje kary kryminalnej to: umożliwienie zadośćuczynienia za popełnione przestępstwo (funkcja kompensacyjna) oraz możliwość poprawy (resocjalizacji) osoby skazanej.

Warto zaznaczyć, że prawo udzielania kary ma tylko odpowiednia instytucja, jaką jest sąd (prawo do procesu jest jednym z kluczowych praw człowieka i państwa prawnego – art. 45. ust. 1. Konstytucji: „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”).

W polskim prawie karnym stosuje się kilka podstawowych rodzajów kary kryminalnej. Są to – w kolejności od najmniej do najbardziej dolegliwej – kara grzywny (nie wiąże się z pobytem w więzieniu, lecz jedynie wniesieniem stosowanej opłaty), kara ograniczenia wolności, kara pozbawienia wolności, kara 25 lat pozbawienia wolności, dożywotnie pozbawienie wolności.

Dożywotnie pozbawienie wolności jest najsurowszą karą polskiego systemu prawnego, obowiązuje ona za najcięższe przestępstwa, np. zamach na Prezydenta RP, ludobójstwo czy wszczęcie wojny napastniczej. W niektórych krajach (np. Stanach Zjednoczonych stosuje się także karę śmierci – jest ona wymierzana za popełnienie przestępstw takich jak zabójstwa czy zdrada stanu). Warto dodać, że w Polsce ostatnia kara  śmierci została wykonana w 1988 r.

Od wielu lat opinia publiczna dyskutuje nad koniecznością zwiększenia surowości kar wymierzanych za rozmaite przestępstwa. Różne badania dowodzą jednak, że to nie surowe kary stanowią remedium na przestępczość, ale przede wszystkim rozwój prewencji (także resocjalizacji).