Liberia - wojna domowa w Liberii - przyczyny, skutki, opracowanie

Bardzo trudna sytuacja ekonomiczna Liberii w latach 70-tych, spowodowana m.in. długoletnią suszą (1965–1977) oraz zmniejszeniem zapotrzebowania na libijskie surowce, legła u podstaw kryzysu politycznego w tym kraju. 

Państwem wstrząsnęły liczne wystąpienia ludności, demonstracje i rozruchy uliczne, a 12 kwietnia 1979 r. dokonano zamachu stanu. Niewielka grupka żołnierzy zdołała przedrzeć się do siedziby prezydenta Wiliama Tolberta, zamordowano głowę państwa i jego rodzinę, a także obecnych wówczas urzędników. Przywódca spisku, Samuel Doe, przejął władzę w kraju. Dzięki korzystnej sytuacji geopolitycznej, uzyskał poparcie Stanów Zjednoczonych. 

Rządy Doe'a to okres walk między poszczególnymi plemionami, które pretendowały do objęcia władzy, rozszerzania się systemu korupcji i swoistej anarchii na prowincji. Nowy władca nie był w stanie kontrolować wszystkich terenów, realnie sprawował nadzór jedynie nad stolicą kraju, Monrowią. Nasilający się kryzys wykorzystali dotychczasowi współpracownicy Doe, m.in. Charles Taylor, ówczesny minister finansów. 

By zapobiec wewnętrznej opozycji, Doe postanowił pozbyć się rywala – w 1983 roku Taylor został oskarżony o malwersacje finansowe, zdołał jednak uciec z więzienia i udał się do Stanów Zjednoczonych, a stamtąd do Libii. Wkrótce porozumiał się z władcami Wybrzeża Kości Słoniowej, Libii oraz Burkina Faso. Alians z wymienionymi krajami pozwolił mu na uformowanie Liberyjskiego Frontu Wyzwolenia, w skład którego weszło około 600 najemników. Oddziały Taylora nękały obszary przygraniczne Liberii. Sytuacja ekonomiczna w kraju pogarszała się z roku na rok, co stało się przyczyną wystąpień plemion Gio i Mano. Pod koniec roku1989 na północnym-wschodzie rozpoczęła się rebelia. Zapoczątkowało to kolejną wojnę domową, której stawką było panowanie w Liberii. Formacje wojskowe Taylora (Narodowe Patriotyczne Siły Liberii, w skrócie NPFL) rozpoczęły marsz na Monrowię. 

W tym czasie w konflikt wmieszały się państwa Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS), wysłano formację wojskową organizacji, ECOMOG, by zapanowała nad sytuacją w Liberii. Do walki włączyły się również oddziały partyzanckie kolejnego z przywódców opozycji, Prince’a Johnsona. Jego jednostki zdołały wedrzeć się do stolicy i pochwycić Samuela Doe'a. Wkrótce zamordowano obalonego dyktatora. Kres władzy Doe nie przyniósł jednak pokoju w kraju, wojna domowa toczyła się dalej. Taylor nie zaprzestał starań o przejęcie władzy. obydwie strony dopuszczały się krwawych mordów na przeciwnikach oraz na ludności cywilnej (zginęło ok. 200 tysięcy osób). 

Najbardziej charakterystyczne dla wojny w Liberii było masowe wykorzystywanie dzieci w walkach. Uzbrojone oddziały child-soldiers atakowały wszystkich podejrzanych o sprzyjanie stronie przeciwnej, a także dopuszczały się licznych mordów i gwałtów na ludności. Ostre starcia toczyły się głównie na prowincji, w stolicy bowiem względny porządek zapewniały jednostki ECOMOG. Stworzono również rząd tymczasowy, a na prezydenta wyznaczono Amosa Sawyera. Poza stolicą większość obszarów kontrolowały wojska Charlesa Taylora, które zdecydowały się nawet zaatakować Sierra Leone. ECOMOG zwalczał oddziały partyzanckie i jednocześnie chciał doprowadzić do porozumienia z rebeliantami. Pertraktacje pokojowe toczyły się ze zmiennym szczęściem, a ostatecznie zakończyły się zawarciem rozejmu w 1996 roku. 

Ugoda przewidywała przeprowadzenie wolnych wyborów, do których 19 lipca 1997 roku, zwycięstwo przypadło w nich Charlesowi Taylorowi. Formalnie zakończyła się trwająca kilka lat wojna domowa, lecz nie oznaczało to trwałego pokoju w państwie. Na przełomie stuleci rozpoczęły się kolejne zmagania opozycji, tym razem z Taylorem, który ostatecznie zrzekł się władzy w 2003 roku.