Wojna domowa w Rosji (1917-1920) - opracowanie

Rewolucja październikowa doprowadziła do wewnętrznych walk wewnątrz Imperium Rosyjskiego. Przerodziły się one w ponad trzyletnią wojnę domową. Państwo podzieliło się na dwa obozy. „Czerwonymi” nazywano zwolenników władzy bolszewickiej, natomiast „biali” byli temu przeciwni. Do tej drugiej grupy przynależeli stronnicy monarchii lub demokratyzacji. Wojna charakteryzowała się też swoją specyfiką, odróżniającą ją od innych konfliktów mających miejsce w tym samym czasie na zachodzie.

Najważniejszymi dowódcami po stornie „białych” byli: Ławr Korniłow, Piotr Wrangel, Anton Denikin, Nikołaj Judenicz, Aleksander Kołczak. Sytuacja Rosji na samym początku konfliktu nie była łatwa, wciąż prowadzono walki z Niemcami, które zakończył dopiero pokój w Brześciu z 3 marca 1918 roku. Widząc to państwa Ententy, ciągle bacznie obserwujące sytuacje na wschodzie, podjęły decyzję o interwencji w Rosji. Armie sprzymierzonych dokonały desantu w Murmańsku 6 marca, a następnie - przy współudziale Japonii - we Władywostoku 5 kwietnia. Jednak mimo zajęcia wymienionych portów nie podjęły dalszych akcji przeciwko Armii Czerwonej. Oprócz tego bolszewicy musieli zmierzyć się z buntami niezadowolonego chłopstwa oraz kozaków. Ci ostatni, pod wodzą Piotra Krasnowa, starali się zająć Carycyn, ale zostali odparci.

Rok 1919 był czasem wielkiej ofensywy przeciwko armii bolszewickiej. Wojska „białych” zaczęły odnosić znaczne sukcesy w walce. Klęski jakich doświadczali czerwonoarmiści zmusiły ich do zmiany organizacji w armii, którą zaczęto przeprowadzać w kwietniu. Ogromna kontrofensywa wojsk Armii Czerwonej rozpoczęła się w lipcu, odpierając wojska Kołczaka, który wcześniej zbliżył się już w okolice Wołgi. Wojska generała chroniły się jeszcze w rejonie Zabajkala.

Podczas działań z roku 1919 nie bez znaczenia pozostawał czynnik polski. Przywódcy nowonarodzonej Rzeczpospolitej uważali, że lepiej będzie jak władze w Rosji przejmą bolszewicy. Związane było to z faktem, że rząd bolszewicki był gotów na ustępstwa graniczne względem Polski, natomiast generałowie „białych” nie byli aż tak ulegli. Dlatego też w roku 1919 podjęto wzajemne negocjacje na ten temat, ale chwilowe zawieszenie broni przerwał kolejny rok.

Jednocześnie bolszewicy musieli bronić się przed atakami Judenicza, który w  tym samym czasie prowadził swój pochód w kierunku stolicy. Po pokonaniu wojsk Judenicza należało także powstrzymać armię kolejnego generała, Denikina. Biały generał kierował swe uderzenie na Moskwę, został jednak odparty w bitwie pod Tułą. Następnie podczas walk w okolicach Orła i Kromów zmuszono wojska Denikina do odwrotu.

W 1920 roku uudało się odnieść Armii Czerwonej zwycięstwo na północy kraju, zdobyto Archangielsk oraz Murmańsk, gdzie dokonano rzezi ludności. Jednocześnie w wyniku opanowania terenów Ukrainy bolszewicy musieli zmierzyć się z ofensywą polską uderzająca w kierunku Kijowa. Po odparciu ataku Armia Czerwona podjęła kontrofensywę, której punktem kulminacyjnym była bitwa warszawska zatrzymująca pochód bolszewików. Podpisanie pokoju z Polską pozwoliło Leninowi na dalsze prowadzenie walki z „białymi”. Po długich walkach z Wranglem udało się bolszewikom w listopadzie ostatecznie zająć Krym, skąd resztki wojsk generała zostały ewakuowane dzięki pomocy Ententy. Całkowite zwycięstwo Lenina było już tylko kwestią czasu, dlatego też niektórzy historycy uważają zdobycie Krymu za koniec wojny domowej w Rosji.

Rok 1921 przyniósł stłumienie buntów na Kaukazie i ponowne zajęcie Azerbejdżanu, Gruzji oraz Armenii. W marcu tego roku miało także miejsce powstanie marynarzy oraz robotników w Kronsztadzie, zostało jednak ono krwawo stłumione. Oprócz tego Armia Czerwona musiała zmierzyć się licznymi buntami chłopskimi, o wiele silniejszymi niż w latach poprzednich. Walki w dalszych rejonach Rosji trwały aż do roku 1922, a symbolicznym ich zakończeniem jest zajęcie Władywostoku w październiku 1922 roku.

Wojna domowa w Rosji dobiegła końca. Przysporzyła ona krajowi wiele zniszczeń i około 15 milion zabitych z powodu działań wojennych, chorób oraz głodu. Od tej pory całą władze w państwie przejęli bolszewicy, a jednym z ich celów było wprowadzenie komunizmu także w innych państwach.