Cechy gatunkowe hymnu zawarte w utworze św. Pawła „Hymn o Miłości”

„Hymn o Miłości” jest w istocie częścią listu. Św. Paweł napisał go po zakończonej podróży po Koryncie około roku 51 i 52 n.e., najprawdopodobniej w Efezie, a odbiorcami byli Koryntianie, wśród których powstał spór. List ten został napisany z zamiarem pogodzenia zwaśnionych stron. „Hymn o Miłości” jest jednym z najbardziej znanych hymnów i realizuje większość wytycznych, jakie definiują ten gatunek literacki.

Hymn jako gatunek był znany już starożytnym Grekom (z gr. „hymnos” - pieśń pochwalna). Był to utwór chwalący jakąś ideę, bóstwo czy cnotę, często stanowiący zwrot do nich, a więc mający charakter apostroficzny. Duże znaczenie odgrywały tutaj rytm i rym, dzięki którym utwór przypominał pieśń. Występowały w nim też zwrotki przeplatane refrenami, nierzadko istniały nuty, w oparciu o które można było zagrać melodię. Ekspresywne wykonywanie utworu miało bowiem zaangażować słuchających, a więc sprawić, by czynnie włączyli się w sławienie przedstawianej wartości. Ponadto dawniej wierzono, że śpiewana modlitwa ma szczególną moc.

Powyższe cechy zauważalne są w „Hymnie o Miłości”: mamy tutaj melodyjność i rytmiczność, uzyskane dzięki powtarzaniu tego samego słowa na początku każdego wersu, czyli anaforze („nie dopuszcza się bezwstydu, nie szuka swego, nie unosi się gniewem, nie pamięta złego…”). Podobny efekt wywołują krótkie - jakby skandowane - wersy i wyliczenia.

Jak wiemy, „Pieśń” sławi ideę Miłości. Wprawdzie nie ma tutaj apostrofy, jednak dzięki całej opowieści św. Pawła możemy bez trudu stwierdzić, że jej celem jest uzmysłowienie czytelnikom wartości owej cnoty.

Nie dostrzeżemy w „Hymnie” kolokwializmów, zdrobnień czy mowy potocznej ani śladów żartów czy groteski. W estetyce hymnu, którego nastrój jest podniosły i stosowny do omawianego tematu, było to niedozwolone. Patos i odwoływanie się do emocji stanowią bardzo ważne elementy hymnu. Podniosły ton wywołuje określone emocje i buduje odpowiedni nastrój. Udziałem słuchaczy powinna być refleksja, powaga i chęć współuczestniczenia w wysławianiu cnoty.

Budowa „Pieśni” wykazuje cechy retoryki: św. Paweł posługuje się przykładami i w metaforyczny sposób przekazuje treści związane z opisywaną cnotą. Kreśli więc obrazek dziecka, które niewiele wie i niczego nie rozumie. Tacy są według świętego poganie, nierozumiejący istoty Bożej Mocy.

Innym charakterystycznym zabiegiem jest gromadzenie w opisie wielu wartości (daru prorokowania, mądrości, wiedzy, umiejętności) i przeciwstawianie im jednej, która niweczy znaczenie wcześniej przytoczonych. Ma to zobrazować siłę opiewanej cnoty. Co ważne, wymienione przez pisarza wartości nie są wybrane przypadkowo. Stanowią one dary Ducha Świętego, a więc walory już same w sobie wyjątkowo cenne. To jeszcze bardziej podnosi wartość miłości jako cnoty, która nawet rzeczom świętym dodaje doskonałości.

Hymn, który później - w średniowieczu - stosowany był prawie wyłącznie dla celów religijnych, obecny jest nie tylko w katolicyzmie. Znane są hymny protestanckie, których propagatorem i pierwszym autorem stał się Marcin Luter.

Obecnie jednym z najbardziej znanych polskich utworów tego gatunku jest „Do miłości ojczyzny” Ignacego Krasickiego, gdzie główną opiewaną wartością jest ojczyzna. Innymi znanymi są utworami z tego gatunku są, m.in.: „Hymn (Smutno mi Boże)” Juliusza Słowackiego i „Dies Irae” Jana Kasprowicza.

Dziś przez hymn najczęściej rozumie się patriotyczną pieśń państwową.