Henryk Sienkiewicz „Latarnik” - cechy gatunkowe noweli na przykładzie „Latarnika”

Konstrukcja „Latarnika” jest w pełni oparta na tradycyjnej koncepcji noweli. Utwór zawiera w sobie wszystkie charakterystyczne dla tego gatunku cechy, co postaram się przedstawić w moim wypracowaniu.

Jedną z najważniejszych cech noweli jest zwarta, jednowątkowa akcja. Fabuła „Latarnika” faktycznie opiera się na jednym, głównym wątku oraz kilku pobocznych, w których poznajemy osobowość i przeszłość głównego bohatera. Autor posłużył się retrospekcją, by zilustrować czytelnikowi losy Skawińskiego i cechy jego charakteru. Dzięki temu odbiorca ma możliwość poznać przyczyny zachowań głównego bohatera. Akcja noweli toczy się głównie na wyspie w pobliżu Aspinwall, gdzie Polak pracuje jako latarnik.

Kolejną z cech nowelistyki jest mała ilość postaci. W „Latarniku” uwaga skupiona jest na głównym bohaterze, który przebywa samotnie na wyspie. Na początku powieści pojawia się postać konsula Stanów Zjednoczonych, który przyjmuje Polaka do pracy latarnika. Na wyspę raz na jakiś czas przyjeżdża stróż Johnsen, który dostarcza latarnikowi artykuły spożywcze.

Narrator „Latarnika” opisuje całą sytuację z punktu widzenia obserwatora. To również ważna cecha noweli. Narrator nie okazuje swoich wewnętrznych uczuć, nie ocenia zachowania głównego bohatera. W spokojny sposób obrazuje czytelnikowi historię Skawińskiego. Nie wyprzedza przyszłych wydarzeń, pozwala powoli rozwijać się fabule i akcji.

Nowela jest też zazwyczaj pozbwiona obszernych opisów przyrody. W „Latarniku” występują krótkie opisy wyspy oraz oceanu. Opisy przyrody są powiązane z emocjami głównego bohatera.

Kolejnymi cechami gatunku literackiego, jakim jest nowela są: występowanie związku przyczynowo-skutkowego oraz centralnego motywu noweli, podkreślanego zazwyczaj w tytule. Jeśli chodzi o tę pierwszą kwestię, Skawiński pochłonięty lekturą „Pana Tadeusza” nie wykonuje swoich obowiązków latarnika, w związku z czym zostaje zwolniony z pracy. Druga cecha przejawia się w motywie centralnym, jakom jest latarnia, która symbolizuje samotność i wskazuje zagubionym drogę. Główny bohater przez całe życie poszukiwał „światełka”, które wskazałoby mu, gdzie jest jego miejsce na ziemi.

Wreszcie ostatnim wyznacznikiem, który obowiązkowo musi znaleźć się w każdej noweli jest punkt kulminacyjny. Tym momentem w „Latarniku” jest lektura „Pana Tadeusza” przez Skawińskiego, pod wpływem której w głównym bohaterze budzą się uczucia patriotyczne. Polak ponownie zaczyna tęsknić za ojczyzną, czyue się samotny i opuszczony wspominając swoje lata młodości.