Goethe „Król Olch” - nowe idee i formy romantyczne

„Król Och” jest balladą opartą na starogermańskiej legendzie o królu Elfów, który porywał dzieci i zabierał je do swojej krainy. Król Olch zamieszkiwał przy stawach i jeziorach, na brzegach których rosły olchy. Ballada wprowadza czytelnika do epoki romantyzmu. Łączy w sobie wszystkie charakterystyczne dla tego okresu elementy. Poeta w utworze skonfrontował ze sobą sposób odbioru rzeczywistości, propagowany przez twórców okresu oświecenia, i romantyzmu.

„Król Olch”  jest historią opowiedzianą przez narratora obserwującego całą sytuację. Jest noc, wieje silny wiatr, wokół unosi się mgła, przysłaniająca podróżnym drogę. Przez ciemny las jedzie na koniu starszy mężczyzna. Wiezie do domu chorego syna. Drogę wyznacza mu poświata księżyca. Dziecko ma wysoką gorączkę i zaczyna majaczyć. Przynajmniej tak odbiera to ojciec-realista. Chłopiec wśród drzew dostrzega króla Olch, który przywołuje go do siebie. Proponuje chłopcu, że zabierze go do swego królestwa. Wabi małego możliwością zabawy z jego pięknymi córkami, złotym szalem oraz bogactwem. Chłopiec boi się nieznajomego, prosi ojca o pomoc. Nie chce iść z królem Olch. Ojciec pogarszający się stan syna tłumaczy złym stanem zdrowia. Nie dostrzega w lesie żadnego mężczyzny. Przyspieszają. Niestety syn umiera. Król Olch porywa chłopca i zabiera do swojej krainy.

Ballada romantyczna Goethego składa się z ośmiu czterowersowych zwrotek. W utworze został zastosowany, charakterystyczny dla twórców epoki romantyzmu, synkretyzm gatunkowy. W balladzie odnajdujemy zarówno elementy epiki (istnienie świata przedstawionego, obecność narratora występującego w trzeciej osobie), liryki (zastosowanie wielu środków stylistycznych, takich jak: epitety np. „piękny mój chłopce” czy pytań retorycznych i wykrzyknień: „Czyj galop tak tętni w wichurze i ćmie?”, „Mój synku, mgły wstają i wloką się, patrz!”) oraz dramatu, na co wskazują dialogi pomiędzy synem i ojcem.

Barwne opisy przyrody, które współgrają z uczuciami bohaterów to kolejny składnik romantycznych dzieł. Groźna i budząca niepokój sceneria, nakreślona przez Goethego plastycznymi opisami lasu, oddziaływuje na odbiorcę: „Noc padła na las, las w mroku spał (…) Tętniło echo wśród olch i brzóz”. Natura staje się jednym z głównych bohaterów utworów romantycznych. Wprowadza w tajemniczy nastrój oraz współgra z emocjami bohaterów. Podkreśleniu roli krajobrazu służą liczne personifikacje (np. „To księżyc tańczy wśród czarnych pni”).

Poeta w balladzie „Król Olch” zwraca uwagę na współwystępowanie dwóch światów, rzeczywistego oraz fantastycznego, które mogą się wzajemnie przenikać. Postacią fantastyczną w balladzie jest król Olch – zjawa ze świata umarłych, odpowiedzialna w starych legendach za śmierć dzieci. Ubrany jest w płaszcz, koronę i biały tren. Przemawia on do chłopca, kusi zabawą i bogactwem. Utwór jest sprzeciwem romantyków wobec racjonalnego postrzegania świata. Przekonaniem, że prawdziwe jedynie jest to, czego można dotknąć, zbadać, zmierzyć i poczuć. Romantycy głosili, iż poznanie intuicyjne jest ważniejsze od zmysłowego. Wzorcem realisty, któremu świat wyobraźni i marzeń jest zupełnie obcy, jest ojciec. Nie wierzy swojemu synowi, gdy ten prosi go o uwolnienie od króla Olch. Nie dostrzega miedzy drzewami żadnej postaci, nie słyszy żadnego głosu. Zły stan chłopca tłumaczy wysoką gorączką.

„Czy słyszysz, mój ojcze, ten głos w gęstwinie drzew?
To król mnie wabi, to jego śpiew.
To wiatr, mój synku, to wiatru głos,
Szeleści olcha i szumi wrzos”

Dziecko w balladzie reprezentuje świat uczuć, intuicji oraz wyobraźni. Dostrzega rzeczy, których ojciec-realista nie jest wstanie zauważyć.

Ballada Johanna Wolfganga Goethe „Król Olch” reprezentuje wszystkie charakterystyczne idee i formy epoki romantyzmu. Przedkłada świat intuicji, marzeń, wyobraźni nad rozum.