Modernizm - przejawy modernizmu oraz postawy dekadenckiej w literaturze XIX wieku

Modernizm – jak każdy nowy kierunek w literaturze i sztuce – zrodził się ze sprzeciwu wobec wartości przyświecających twórcom poprzedniego pokolenia. Na gruncie literatury polskiej moderniści zarzucali pozytywistom przede wszystkim poddańczą postawę wobec zaborców, która miała przejawiać się przez zachęcanie do pracy organicznej w takich warunkach, na jakie pozwalał okupant, zamiast podejmowania kolejnych zrywów narodowowyzwoleńczych w sytuacji, gdy mogły kończyć się pogorszeniem sytuacji. Z takimi założeniami wiązało się również „zaprzęgnięcie” literatury do utylitarnej funkcji edukacyjnej i moralizatorskiej, które ograniczały zasięg jej oddziaływania do obszaru dawnej Polski, pozostając niejasnymi dla całej reszty ówczesnej Europy.

Twórcy modernistyczni postulowali więc zerwanie z zależnością sztuki od warunków społecznych, które miało zrealizować się dzięki wywyższeniu roli artysty i jego twórczości. Takie założenia odnajdujemy w twórczości Stanisława Przybyszewskiego, m.in. w utworze „Confiteor” oraz wydanej w 1892 roku broszurze „Z psychologii jednostki twórczej”, które odrzucały zainteresowanie społeczeństwem i jego przyziemnymi...