Aleksander Fredro „Zemsta” jako komedia - dlaczego nas śmieszy? - rozprawka

„Zemsta” Aleksandra Fredry jest tekstem, który nieustannie śmieszy kolejne i kolejne pokolenia jej czytelników i widzów. Jest ona niezaprzeczalnym arcydziełem komediowym. W czym tkwi jej szczególny komizm, który przez wiele lat wciąż budzi śmiech?

„Zemsta” operuje trzema różnymi rodzajami komizmu. Przede wszystkim należy wspomnieć o komizmie sytuacyjnym. Jego zastosowanie polega na wykreowaniu zabawnych zdarzeń, nieoczekiwanych rozwiązań, nieprzystających do rzeczywistości i realnego życia. Często polega to przede wszystkim na zastosowaniu kontrastu - zderzenia dwóch przeciwstawnych sił czy charakterów. Przykładem na to może być testament Papkina - bohater traktuje spisywanie testamentu bardzo poważnie, jak gdyby rozporządzał wielkim majątkiem, podczas gdy w rzeczywistości posiada same prawie śmieci. Innym przykładem kontrastu jest zderzenie dwóch mocnych osobowości: Rejenta i Cześnika, zmuszonych do mieszkania po sąsiedzku i kłócących się absolutnie o wszystko. 

Kolejnym elementem komizmu „Zemsty” są niezwykle barwne kreacje bohaterów. Większość z nich została wyposażona w cechy, budzące śmiech. Przoduje tutaj Papkin - lowelas i bawidamek, przekonany o własnej wielkości, a w rzeczywistości dość żałosny i nieznaczący. Nawet jego wygląd zewnętrzny jest komiczny. Papkin jest najzabawniejszą postacią w dramacie. 

Fredro zastosował w swym utworze również komizm językowy, polegający na takim użyciu strefy werbalnej dramatu, by przydawała całości zabawnego wydźwięku i uzupełniała ją. Często komizm sfery językowej przejawia się w wzajemnym niezrozumieniu się bohaterów; niektórzy z nich mają również swoje utarte powiedzonka, które regularnie powtarzają się, niezależnie od sytuacji. Niejednokrotnie wprowadza to zamęt i chaos w akcję komedii.

„Zemsta” Fredry jest arcydziełem polskiego komediopisarstwa. Jej niezaprzeczalna aktualność świadczy o uniwersalizmie pewnych postaw życiowych, które możemy spotkać i w dzisiejszych czasach. Również i to stanowi o jej kunszcie i komizmie.